Varoluşçu Psikoloji Üzerine Bazı Soruşturmalar ve Örnekler

Varoluu Psikoloji zerine Baz Soruturmalar ve rnekler


nsan davranlarnn en temelindeki drt nedir?

ocuk sahibi olmaktan, eme ina ettirmeye, kitap yazmaktan, yemek yapmaya kadar irili ufakl pek ok insan davrannn temelindeki drt, var olma istemidir. Ancak burada var olma istemiyle kastedilen, insann yalnzca biyolojik olarak var olmas deildir, bunun da tesinde sosyal, bilisel ve varolusal olarak kendiliini kendince ve kendine doru yaamasdr. nsana dair dier btn istemlerin dorudan ya da dolayl bir biimde var olma istemine bal olarak ortaya ktn dnyorum. Onay alma, anlam arama, stnlk kurma, bilme ve saldrganlk drtlerinin ve hatta 4B-beslenme, barnma, brnme, birleme-olarak isimlendirdiim ihtiyalarn bile.

Peki, insan neden var olmak ister?

17. yy dnrlerinden Spinoza, insann varln koruma ve srdrme abasn conatus olarak adlandrr. Conatus Latince conari (denemek, abalamak, meyletmek) kelimesinden kk alan bir kavramdr ve conatus var olmak isteyiimizi arasallatran isel itici g ve zdr. 11. yy slam bilginlerinden Gazli, insann ilk istedii ve sevdii eyin kendi varlnn devam olduunu ve buna ek olarak insann kendi varlnn kemalini yani olgunlamasn da istediini syler. Bu bilgilere dayanarak, insann yok olmaktan korktuu, eksiklerinden nefret ettii ve eksikleriyle yzlemekten de kand belirtilir.

Varoluu bir tutumla aklanabilen davran ve duygu rntleri var mdr?

Pek ok duygu, dnce ve davrann kkenini varoluu psikolojiyle anlamak ve aklamak mmkndr. Zira her davrann merkezinde olan itici g var olma istemidir. Aadaki baz davran ve duygu rntlerini yazarken sz konusu davranlar meydana getiren dier faktrleri yok saymadm belirtmek isterim.

a) Kibirli insanlar niin itici buluruz?

Kibirli birey, dierinin var olma alann kendini onlardan stn tutma tutumuyla ihlal ettii ve dolaysyla dierinin var olmasn engelledii iin itici bulunur. Birey, kibirli olan kendi varlk alann dna iter ve kendine bir var olma alan aar. Zira var olma istemi, hayatn en temel ve gl gdsdr.

b) Ekonomik dzeyi zayf ailelerin niin fazla ocuu vardr?

Yaam standartlarnn nispeten kt olmas, yok olma tehditini zihne karr ve dolaysyla zihin, hlihazrdaki kaotik ve sancl duygu durumunu 'kendinden' bir eyler var ederek dengelemeye alr. Sz konusu dengeleme mekanizmasn sosyo-kltrel ve bilisel faktrler eliinde anlamak olguyu daha salkl deerlendirmekte nem arz etmektedir.

c) Abartl yeme-ime ve giyme davranlarnn nedeni nedir?

Fizyolojik faktrler olmakszn abartl yeme-ime ve giyme davranlar olan bireyler 'olmadan' yani kendisinin kendiliindenliini yaamadan, 'sahip olmay' gerekletirmeye almaktadrlar yani dier bir deyile kiiliini tkettikleri zerinden ina etmektedirler. Oysa olmak, sahip olmaktan nce gelen bir hldir.

d) lmden neden korkarz?

Zihindeki idealle gerek dnya arasndaki farkn vakumuna bal olarak, var olmay ve var kalmay gerekletirmeme kaygsndan kaynakl lm korkusu yaarz. Ayrca hayat yaayamazlk da lm korkusunun nedenlerindendir. Zira hayat yaayamamak rtk olarak sululuk duygusunu ortaya karr, sululuk duygusu balamna gre form deitirir ve gndelik hayata ykclk ya da depresif zellikler biiminde yansr.

e) Yalnzlk neden rktcdr?

Etkileimsizlii yani var ol(a)mamay zihne hatrlatt ve benliin yzleilmek istenmeyen karanlk noktalarn fark edebilme olana tand iin yalnz kalmamay tercih ederiz. Ayrca toplu hlde dnlemedii iin yalnzlk vardr ve o yzden zellikle dnce iilerinde entelektel yalnzl denilen olgu ska grlr.

Open all references in tabs: [1 - 5]

Leave a Reply