Het is niet de eerste keer dat er in ons land een dag van nationale rouw gehouden wordt. Het gebeurde al bij het overlijden van koning Boudewijn -toen werden het drie dagen- en bij de mijnramp in Marcinelle. Collectief rouwen na een traumatische gebeurtenis gebeurt meer en meer, zegt rouwtherapeut Johan Maes. 'De witte marsen waren een voorbode. En ik voorspel dat samen rouwen de komende jaren volledig ingeburgerd zal raken. En niet eens meer zo uitzonderlijk zal zijn.'

Wanneer vroeger iemand stierf, kon je met je verwarde gevoelens terecht bij de bakker, de slager, op de markt, weet Maes. Bij een overlijden hoorde zelfs een draaiboek over hoe je moest rouwen. 'Maar rouw heeft in onze maatschappij nog nauwelijks bestaansrecht. Heel wat symbolen zijn verdwenen. Alles is geprivatiseerd. Geanonimiseerd. We kunnen nergens meer terecht. En als er een drama gebeurt, voelen we een grote drang om onze miserie te delen. Dan zoeken we elkaar op.'

Verbondenheid

'De vergelijking gaat misschien niet op, maar na de aanslag op de Twin Towers in New York werd er een duur hulpverleningsprogramma op poten gezet voor de nabestaanden. Met de beste psychologen. Wel, het werd een flop. De Big Apple was getroffen als gemeenschap. En dan heb je vooral nood aan elkaar', aldus Faes.

'Die verbondenheid is belangrijk', voegt rouwpsycholoog Manu Keirse eraan toe. 'Niet alleen met elkaar, maar ook met onze eigen stem en onze eigen gevoelens. Want mensen zijn eenzamer dan vroeger. Ze zijn bang stil te staan bij hun eigen emoties. Als we af en toe een minuut stilte zouden houden, zouden we onze emoties beter kunnen kanaliseren.'

De impact van een minuut stilte mag je zeker niet onderschatten, vindt Nicole Vliegen, professor Psychologie en Pedagogie aan de KULeuven. 'Zo'n minuut is een ritueel, net zoals het branden van een kaars en het oplaten van witte ballonnen. Het betekent dat we eventjes iets delen. Het geeft je de ruimte om op adem te komen. Om aandacht te geven aan al die gruwelijke beelden die de afgelopen week door je hoofd spookten. Kinderen denken dan vooral aan hun eigen leeftijdsgenootjes. Volwassenen voelen zich betrokken bij de ouders, die nu hun ergste nachtmerrie beleven.'

Het is tijdelijk, zei iemand gisteren op televisie. Morgen gaan we weer over tot de orde van de dag. De kinderen halen we er niet mee terug. 'Over het nut ervan kan je uiteraard discussiëren', geeft Manu Keirse toe. 'Voor de een helpt het, voor de ander maakt het niks uit. Maar wanneer de nabestaanden zeggen dat ze zich -dankzij het gebed van al die anderen- minder alleen voelen, besef je dat collectieve rouw soms een must is.'