We kunnen er niet rond: gezinsdrama's zijn een groeiend fenomeen. 2014 is amper een weekje uit en werd al getekend door twee familiedrama's in eigen land. Wat mensen drijft om hun gezin en vaak ook zichzelf te doden, werd al meermaals bestudeerd. Enkele conclusies en theorieën worden hier uit de doeken gedaan.

Gisteren kwam aan het licht dat boswachter Freddy B. (60) zijn jarenlange minnares (33) en hun vierjarig zoontje in Moerbeke om het leven bracht, om vervolgens zelfmoord te plegen. Vandaag werden in Sleidinge de lichamen van een man en vrouw gevonden. De politie vermoedt dat het ook hier om een familiedrama gaat, waarbij de vrouw vermoord werd en de partner vervolgens zichzelf van het leven beroofde.

Kwetsbaar
Meer dan 10 jaar geleden voorspelde strafpleiter Jef Vermassen al dat familiedrama's een groeiend fenomeen zouden worden, en niet in het minst in eigen land. In een artikel uit 2001 in de krant De Morgen getuigde hij dat de typisch Vlaamse geremdheid om over de eigen kopzorgen te praten een bepalende factor is. Denk maar aan geldproblemen of een te hoge werkdruk. "Gesloten gezinnen zijn daardoor extra kwetsbaar. Wie soepel met de buitenwereld communiceert, geeft veel makkelijker aan dat hij of zij met een probleem zit, waardoor de kans dat het besproken wordt, en daardoor gerelativeerd, ook groter is", klinkt het. Daar komt nog de onmiskenbare stijging in het aantal depressies bij.

Depressie
"Iemand die depressief is, ziet geen toekomst, maar een zwart gat", verklaart Vermassen. In die redenering wordt sterven gezien als een oplossing en een verlossing uit de pijn. Deze sombere kijk is vaak de enige referentie, en omdat depressieve mensen zich doorgaans isoleren van de buitenwereld, is er ook niemand die hun visie kan bijstellen of relativeren. Dat verklaart voor een deel waarom ook vaak de gezinsleden worden omgebracht. "Buitenstaanders hebben het met dat aspect van het drama meestal erg moeilijk, maar als we het bekijken vanuit zijn standpunt is zoiets perfect logisch. Die man neemt zijn verantwoordelijkheid, want hij kan zijn familie toch niet onbeschermd achterlaten? Bij vrouwen zie je dat zij meestal alleen de kinderen meenemen. Misschien gaan zij ervan uit dat de man het toch wel alleen redt", besluit Vermassen.

Wraak
Naast (mentale) problemen behoren ook wraakgevoelens tot de drijfveren achter gezinsdrama's. Volgens de Nederlandse criminologe Marieke Liem, die er in 2010 een uitgebreid onderzoek voerde, worden vooral mannen gedreven door wraak ("Als ik de kinderen niet mag zien, dan jij ook niet"), terwijl vrouwen er eerder zogenaamde 'pseudo-altruïstische motieven' op nahouden ("Het is beter dat mijn kinderen ook niet meer leven").

Ook een studie aan de universiteit van Birmingham City uit 2013 stootte op gelijkaardige bevindingen. Het groeiende fenomeen wordt in het Engels 'family annihilation' genoemd. Hieronder vallen drama's waarbij het kind of de kinderen en de partner doelbewust gedood worden, terwijl de dader zelf vaak ook zelfmoord probeert te plegen. Voor het onderzoek werden 71 gekende gevallen (1980-2012) in Groot-Brittannië onderzocht. 59 van de familiemoorden werden door een man gepleegd.

Relatiebreuk
In veel van de gevallen blijkt een aanstormende of kersverse relatiebreuk/echtscheiding de aanleiding te zijn voor de gezinsmoord. Psychologen stellen dat de centrale factor bij mannelijke daders heel vaak het verlies of een bedreiging van de eigen mannelijkheid is. De geïdealiseerde kijk op 'het gezin' zou hier bepalend in zijn. "Het gezinsleven staat onder immense druk en voor sommige mannen is dit het enige waaraan ze hun mannelijkheid kunnen vasthaken. Wanneer dit wegvalt, drijven wanhoop en/of wraakgevoelens een (groeiende) minderheid tot dergelijke daden", luidt de conclusie.

Ook het gezinsdrama in Moerbeke valt in te passen in deze theorie. Volgens relatietherapeut Alfons Vansteenwegen is een buitenechtelijke relatie zelfs nog intenser. De pijnlijke breuk en het bijkomende verlies van een kind zouden Freddy B. tot zijn gruwelijke daden gedreven hebben.

Eindejaar
De timing, vlak na de kerstperiode, is volgens Vansteenwegen niet verrassend. "Mogelijk waren de kerstdagen voor de minnares de
druppel om de relatie stop te zetten. In deze periode moest zij haar partner immers delen met zijn 'ander' gezin. Dat is moeilijk. Bovendien maken mensen op het einde van het jaar de balans op en nemen ze
beslissingen om het volgende jaar goed te starten. Ook dit kan de aanzet geweest zijn voor de breuk", verklaarde hij vandaag in Het Laatste Nieuws. Ook het contrast tussen persoonlijke problemen en de gezelligheid van de feesten is volgens experten voor potentiele daders soms te groot.

(Door: Lynn Formesyn)