Directe aanleiding is de reeks fraudezaken in het veld, zoals die van Diederik Stapel en de Rotterdamse hoogleraar Ronald Smeesters. Ook blijkt het niet te lukken bepaalde beroemde experimenten te herhalen. Daardoor dreigt een 'treinramp' in de psychologie, aldus Kahneman in de e-mail.
"Jullie onderzoeksveld is nu uithangbord voor twijfel over de integriteit van psychologisch onderzoek. Ik ben van mening dat jullie gezamenlijk iets aan deze ellende moeten doen", schrijft de eminente psycholoog. "Om de twijfels effectief te beantwoorden, moeten jullie het bestaan ervan erkennen en ze recht in het gezicht kijken, omdat de houding van verdedigende ontkenning zelfondermijnend werkt."
Sleutelbegrip
Priming is een van de sleutelbegrippen van de sociale psychologie en de marketingwetenschap; het onderzoek van Stapel en Smeesters leunde er zwaar op. Het verschijnsel zou er bijvoorbeeld toe leiden dat mensen langzamer gaan lopen nadat ze woorden hebben gezien die te maken hebben met ouderdom of geneigd zijn tot discriminatie in een omgeving die rommelig is. Die laatste bevinding, uit een studie van Stapel, blijkt overigens gebaseerd op fraude.
Hoewel Kahneman stelt dat hijzelf "in het algemeen een gelovige" is in priming, wil hij dat de psychologie teruggaat naar de tekentafel en het begrip priming weer van het begin af aan, experiment voor experiment, opbouwt. "Dit is iets dat jullie goedkoop en relatief gemakkelijk kunnen doen", schrijft hij aan zijn collega's. De psychologen zouden vijf laboratoria aan het werk moeten zetten om de experimenten, die soms tientallen jaren oud zijn, stuk voor stuk opnieuw te doen, waarbij de labs elkaars werk moeten controleren, terwijl iedereen de uitkomsten van de experimenten minutieus vastlegt.
Verwarrend
In het wetenschapsblad Nature, dat de e-mail gisteren naar buiten bracht, reageert de Californische cognitief psycholoog Hal Pashler begripvol. Ook hem lukte het niet om bepaalde primingexperimenten te herhalen. "Het is allemaal heel verwarrend", zegt hij. "Het veld moet dit tot op de bodem uitzoeken; hoe sneller, hoe beter."
Ook andere vooraanstaande sociaal psychologen reageren verontrust. "Ik denk dat deze e-mail precies de juiste toon raakt", aldus president David Funder van de vakvereniging voor sociaal psychologen. "Je kunt dit zien als de psychologieversie van het klimaatdebat", stelt sociaal-psycholoog Norbert Schwarz, eveneens in Nature.