Of je nu in de file staat of aanschuift aan de kassa van een supermarkt, heel vaak lijkt het alsof je de verkeerde wachtrij gekozen hebt. Het universum heeft geen persoonlijke vendetta tegen jou, want dit denkpatroon valt perfect te verklaren.

Soms kan het lijken alsof de hele wereld zich tegen jou heeft gekeerd. In de file beweegt jouw rijstrook trager, de lange rij aan de kassa is een slak tegenover die ernaast, die ene dag dat jij je paraplu vergeet, valt de regen met bakken uit de lucht en tijdens de lunch vallen wespen alleen jouw broodje aan. 

Herkenbaar? Dan creëer je net als zovele anderen een krachtig psychologisch vooroordeel dat je doet vermoeden dat jij simpelweg meer pech hebt.

Denkpatroon
Wat je eigenlijk doet, is een foutief oordeel vormen op basis van oorzakelijkheid (ik vergeet mijn paraplu dus het regent) of associatie (wespen vinden mijn broodje lekkerder dan dat van anderen). Onze mogelijkheid om te denken over oorzaak en associatie speelde een sleutelrol in de evolutie.

Onze voorouders moesten weten welke bessen niet eetbaar waren en welk wolkenpatroon onweer voorspelde. Psychologen stellen dat het niet verrassend is dat we dit soort denkpatroon automatisch blijven volgen. Hiervoor hebben we namelijk sterke intuïties die broodnodig zijn om beslissingen te maken in een wereld met weinig tijd. Helaas komt deze kunst ook met een bijwerking: we maken voorspelbare fouten.

Illusie
Eén van deze fouten wordt de 'illusionaire correlatie' genoemd, een fenomeen waarbij twee opvallende dingen geassocieerd worden terwijl ze in feite niets met elkaar te maken hebben. Een mooi voorbeeld hiervan is het verband tussen slecht rijgedrag en etnische minderheden. Omdat zowel het ras van de bestuurder als de slechte rijstijl opvallen, vormt onze intuïtieve, mentale machine een snelle, maar foutieve conclusie.

Wachtrij
Hetzelfde mechanisme zorgt ervoor dat jij altijd de pineut lijkt in wachtrijen. De gedachte dat de andere rij sneller lijkt te gaan, is een eerste opvallende factor. Jijzelf bent in deze specifieke omgeving de tweede bepalende factor. Uiteraard spelen ook externe factoren een rol: de snelheid van de kassiers, gepruts met kleingeld, hoe vol de winkelkarren zijn, ... maar het gevoel blijft los van deze elementen gelijkaardig. Wanneer jouw wachtrij vlot beweegt, ben je vooral gefocust op het eindpunt: de kassa. Blijf je echter stilstaan, dan verschuift de focus naar hoeveel pech je wel hebt omdat die anderen precies toch sneller zullen krijgen wat ze willen.

Conclusie: We hangen vast aan een denkpatroon dat ons eigenbelang in bepaalde situaties altijd zal overdrijven. Hierdoor focussen we bij allerlei gebeurtenissen (files, wachtrijen, wolkbreuken, ...) veel meer op onszelf dan we eigenlijk zouden moeten.

(Door: Lynn Formesyn)