Jij hebt ze, en ik heb ze ook. Verhalen. Herinneringen, gebeurtenissen en levenslessen die ons hebben gevormd tot de persoon die we vandaag de dag zijn. Verhalen kunnen anderen raken, en daarmee helpen te worden wie ze morgen de dag willen zijn. Ik zoek die verhalen op en sprak Latifa Tawfik: psycholoog, orthopedagoog en oprichtster van Islamitische Pedagogen- Psychologenpraktijk (IPeP). Dit is haar verhaal. Één daarvan.

Religie: ongelooflijk belangrijk
Ik heb klinische psychologie en tevens orthopedagogiek gestudeerd, en het idee was om in de reguliere hulpverlening te gaan werken. Ik had wel idealistische plannen om ooit iets voor mezelf te beginnen, maar het was een ver van mijn bed show. Toen ik bij de reguliere hulpverlening terechtkwam, merkte ik dat het eigenlijk bijna onmogelijk was om met je eigen visie in een omgeving te werken die een dergelijke visie vanuit de kern al niet ondersteunt.

Mijn visie was altijd dat religie immens belangrijk is voor iemands belevingswereld, zeker als het gaat om psychologische hulpverlening waarbij je ook in die spirituele belevingswereld gaat zitten. Ik geloof dat islamitische psychologie en überhaupt religie als coping een mechanisme is wat gewoon werkt, maar te weinig wordt ingezet. In het bijzonder islamitische psychologie; er is veel over geschreven, maar om de één of andere reden is het een onontgonnen gebied. Het staat in boeken en soms is iemand ambitieus genoeg om zo’n boek te lezen, maar er wordt weinig mee gedaan in de praktijk. Niet in de vorm van geestelijke gezondheidszorg, maar ook door moslims onderling niet. Toen stond ik op jonge leeftijd voor de keuze om al dan niet iets voor mezelf beginnen. Ik bedacht me dat ik veel te eigenwijs was om het vol te houden in een setting die niet voor een andere visie openstond. Toen heb ik besloten IPeP op te zetten.

Het was soms moeilijk, maar ik ben ervan overtuigd dat islamitische psychologie werkt, en dat mensen dit nodig hebben. Dat heeft me op de been gehouden; de voldoening die ik eruit haalde en de overtuiging dat dit mist in de reguliere hulpverlening en dat dit gebrek aan een dergelijke holistische benadering, zorgt voor het lage slagingspercentage binnen deze branche.  Het helpt ook enorm dat ik familie en vrienden heb die mij door dik en dun steunden en nog steeds steunen.

Misschien moet je even met een psycholoog praten
De tweede generatie staat veel meer open voor (islamitische) psychologie, bij de eerste generatie leeft soms nog het idee dat je alleen naar de psycholoog gaat als je ‘gek’ bent.  Ik merk wel dat dit echt aan het veranderen is, en een voorbeeld daarvan is mijn moeder. Die had vroeger nooit van psychologie gehoord, en heeft eigenlijk gedurende mijn opleiding nooit helemaal begrepen wat ik eigenlijk deed. Toen ik mijn eigen praktijk had geopend, kwam zij weleens thuis met verhalen van anderen. Dan zei ik dat dit het soort verhalen is waar wij mee werken en aan de hand waarvan we mensen hierbij helpen. Nu loopt ze overal rond met een visitekaartje van IPeP om te vertellen dat  mensen allemaal naar mijn praktijk moeten komen. Niet eens om ‘in behandeling te gaan’, maar ‘gewoon om even te praten’. Dat vind ik bijzonder om te zien, dat het bij de eerste generatie ook een minder groot taboe wordt om psychologische hulp te zoeken en de psycholoog te zien als iemand waar je ook naartoe kunt gaan om mee te praten en niet zozeer omdat er iets ernstig mis met je is.

Wat ik na wil laten, is een vorm van hulpverlening waarbij er aandacht is voor iemands religieuze beleving en een praktijk die midden in de samenleving staat door preventief te werken en te signaleren aan de hand van gemeenschappelijke factoren die we in de praktijk tegenkomen. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld de workshop Zelfbeeld Onzekerheid die we aanstaande donderdag gepland hebben staan. We merken dat dit thema een gemeenschappelijke noemer is bij uiteenlopende problematiek waar cliënten mee binnenkomen en hebben besloten dit groter aan te pakken. Als zorginstelling dien je een maatschappelijke verantwoordelijkheid te voelen, en je steentje bij te dragen om te voorkomen dat volgende generaties dezelfde problemen hebben. De zorg is een commerciële zaak geworden, en daar wil ik met mijn praktijk waar mogelijk verandering in brengen. Het gaat er niet om dat we hier mensen op een eilandje behandelen, maar dat we ook preventief kunnen optreden en helpen aan een gezondere samenleving.

Ayoub, Yousef en Moesa (as)
Voor mij is de Koran altijd een bron van rust geweest, van coping ook, en dat wil ik graag meegeven aan anderen. Het was voor mij vooral vanwege de verhalen van de profeten een inspiratiebron. Als je kijkt naar wat zij meemaakten, hoe zij met moeilijkheden omgingen en welke troostende woorden Allah swt ze vervolgens  gaf; die wisselwerking is erg mooi.

Ik heb bijvoorbeeld ooit iemand in behandeling gehad met een burn out, en ik was aan het zoeken naar een manier om hem te helpen. Burn out is een modern concept, maar als je het ontdoet van het moderne vakjargon, dan kom je erachter dat de profeet Ayoub (as) eigenlijk in een soortgelijke positie terecht is gekomen. Hij had gedurende zijn leven alles geprobeerd, en het ging maar mis en mis, totdat hij helemaal niets meer had. Waar hij kracht uit putte, was vertrouwen in Allah (swt) en geduld, en aan de hand van aspecten van dit verhaal kon ik die persoon ook begeleiden.

Iemand anders had veel last van jaloezie in de familie en stond er eigenlijk perplex van dat dit mogelijk was binnen de familie. Je zou kunnen zeggen dat zij getraumatiseerd was hierdoor. Een voorbeeld van een Koranisch verhaal daarover, is dat van Yousef (as). Zijn eigen broers, zonen van een Profeet, waren jaloers op hem. We kijken in zo’n geval hoe hij daarmee is omgegaan, en welke wijsheiden daarin schuilen.

Het is heel mooi om iemand aan de hand van dit soort verhalen te helpen. Je moet de verbanden maar net zien, en wij proberen daarin mensen te begeleiden. Uiteraard doen we dit niet alleen aan de hand van verhalen van profeten, maar de narratieve benadering is toch wel een hele sterke in mijn ervaring.
 

Inderdaad mooi, de Koran als inspiratie en bron van genezing. Shifaa. Geen boek dat op afstand gekoesterd op het bovenste plankje blijft liggen, maar een boek dat we dicht bij ons kunnen proberen te houden om ons te verlichten. Letterlijk en figuurlijk. Een gunst van Allah (swt), en voor mij een inspirerende reminder uit dit gesprek.Elhamdoulillah.

Mocht je zelf hulp nodig hebben, schroom niet deze te zoeken en wellicht eens langs te gaan bij IPeP. Om maar in de woorden van Latifa’s moeder te spreken: ‘Gewoon even praten’. De praktijk is overigens niet enkel voor moslims: er worden volgens reguliere methoden gewerkt, de islamitische benadering is een extra keuze die door de cliënt gemaakt kan worden.

Ter afsluiting mooie woorden van Nouman Ali Khan. ‘Geleend’ van de website van IPEP.

“It is not true that if we had true faith, we would not be sad. Prophets and righteous people experienced a great deal of sadness. The Quran is full of stories in which the central theme is sadness. Sadness is a reality of life. The Quran is not there to eliminate sadness, but to navigate it. Sadness is one of the tests of life, just as happiness, and anger are tests.”

Volg Kauthar ook op Twitter