"Spiegelen", het imiteren van de gezichtsuitdrukking van de ander, speelt geen grote rol in het kunnen herkennen van de emotie van de ander. Deze ontdekking deed Agneta Fischer, hoogleraar Sociale Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam, bij het analyseren van de resultaten van het Groot Nationaal Onderzoek naar emotie. Fischers artikel is de eerste wetenschappelijke publicatie die is verschenen naar aanleiding van het Groot Nationaal Onderzoek, een project van NTR, VPRO en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Fischer onderzocht het spiegelen en herkennen van de emoties "walging" en "trots". Uit haar onderzoek blijkt dat mensen minder vaak spiegelen dan tot nu toe werd gedacht. We imiteren vooral mensen die we kennen, en wanneer de ander lacht. Bij vreemden spiegelen we de emotie van de ander niet. Proefpersonen die de gezichtsuitdrukking van walging bij de ander wel imiteerden, bleken bovendien niet beter in staat om deze emotie te herkennen dan personen die niet spiegelden.

'Vaak wordt aangenomen dat het spiegelen van emoties helpt om de emotie van de ander beter te kunnen herkennen. Uit dit onderzoek blijkt dat dit vrijwel geen rol speelt. Veel belangrijker voor emotieherkenning is de gezichtsuitdrukking van de ander en de mate van empathie die je voelt voor die persoon,' aldus Fischer.

Spiegelen in een natuurlijke omgeving
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het spiegelen van emoties in een ‘natuurlijke’ omgeving. Fischer baseerde haar artikel op een experiment dat zij voor het Groot Nationaal Onderzoek uitvoerde op de Libelle Zomerweek in mei 2011. Bijna driehonderd vrijwilligers deden mee aan dat experiment. Hun gezichtsuitdrukkingen werden gefilmd terwijl zij tegenover elkaar zaten en opdrachten uitvoerden. In totaal hebben ruim vijftienduizend mensen meegedaan aan het onderzoek naar emotieherkenning, de meeste via online vragenlijsten.

Het artikel van Fischer, Becker en Veenstra getiteld Emotional Mimicry in Social Context: The Case of Disgust and Pride is verschenen in het online tijdschrift Frontiers in Emotion Science. Een nieuw artikel naar aanleiding van het emotieonderzoek is in de maak: Fischer schrijft dit samen met haar medeonderzoekers Joost Broekens en Valentijn Visch van de TU Delft.

Inmiddels is alweer het vierde Groot Nationaal Onderzoek van start gegaan. In dit nieuwste onderzoek kijken wetenschappers van de Universiteit Maastricht naar de invloed van ‘alledaagse stress’ op aandacht en geheugen. Eerdere onderzoeken gingen over slaap en rekenvaardigheid en komend voorjaar start een nieuw onderzoek naar taal en woordenschat in samenwerking met onder meer de Universiteit Gent.

Wil je op de hoogte blijven van nieuwe resultaten uit het emotieonderzoek, of andere edities van het Groot Nationaal Onderzoek? Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!