Sosyal Etki Kapsamında BEN ve DAVRANIŞLARIM


Ayşe KUDU
boluexpress@hotmail.com

13.03.2014 00:00:00

 

Efenim, bugün sizlere sosyal psikolojideki deneylerden bahsetmek istiyorum. Bildiğimiz gibi psikoloji; insan davranışlarıyla ilgilenen bilim dalıdır. Sosyal psikoloji ise; sosyal bir varlık olan insanın sosyal çevresi içerisinde düşünce, duygu ve davranışlarının toplum içinde nasıl değiştiğini inceler. Kişinin toplumun istediği şekilde davranmasına ise sosyal davranış adı verilir.

Toplum içinde yaşayan bizler günlük hayatımızda sosyal davranışı çok fazla sergileriz. Kalabalık bir caddede, iki kişinin dikkatle bir noktaya baktığını gördüğümüzde o noktaya bakmaya başlarız. Çoğunluğun gittiği filmi izlemek isteriz.Okuduğumuz kitabı beğenmesek bile yanımızdakiler beğendiğinde düşüncelerimizi değiştirebiliriz. Anne- babamızın söylediği yanlış bile olsa söylediklerini yapmaya çalışırız. Öğrenci olduğumuzda öğretmen bizden daha fazla biliyor diye sessizce dinleriz.

Şimdi de yapılan çalışmalara bir bakalım:

Uyma Davranışı (Asch, 1953): Deney insanların karar verme sürecinde çevresinden ne derece etkilendiklerini ortaya koymak amacıyla yapılır. Deneyde, katılımcılara iki kart gösterilir. Kartlardan birinde bir çizgi diğerinde üç çizgi bulunmaktadır. Katılımcılardan ilk karttaki çizginin ikinci karttaki hangi çizgiyle aynı olduğu sorulmaktadır. Katılımcılardan sadece biri gerçek katılımcıdır ve sıranın en sonuna yerleştirilmiştir; diğerleri ise Asch’in asistanlarıdır. Baştaki asistanlar doğru cevabı söylerken sonlara doğru olanlar yanlış cevabı söylerler ve katılımcıların % 25’i yanlış olan ama çoğunluğun söylediği cevabı söyler.

İtaat (Milgram, 1963): Katılımcılar öğretmen ve öğrenci olarak ikiye ayrılır. Öğrenciler deneyin düzenlenmesine yardımcı olan asistanlardır, ancak; katılımcılar bunu bilmemektedir. Öğretmenler yanlış cevapladıklarında öğrencilere elektrik şoku verirler. Hatta onlara yanlış cevaba devam edildiğinde şokun artırılması söylenir. Anlaşıldığı gibi deney, emredildiğinde insanların otoriteye nasıl itaat ettiklerini incelemektedir ve deneyde katılımcıların % 33’ü şoku sonuna kadar verdikleri görülmüştür.

Sosyal Kimlik (Zimbardo, 1971): Yirmi dört lisans öğrencisi gardiyan ya da mahkûm rollerini oynamak üzere seçilirler. Seçilen öğrenciler Stanford psikoloji binasının bodrum katındaki sahte hapishaneye yerleştirildiler. Öğrenciler sosyal kimliklerine çok çabuk adapte olurlar ve mahkümler duygusal travma yaşarken gardiyanlar da şiddet kullanmaya başlar. 14 gün sürmesi gereken deney 6.günde sonlandırılır.

Dipnot: Grup zihni bireysel zihinden farklıdır. Bazen kendi başımıza yapmayacağımız davranışları grup içindeyken yapmamızın sebebi de budur.

 

 

Leave a Reply