Snelcursus assertiviteit: zo leer je NEE te zeggen

"Geen probleem hoor, dat doe ik wel even!", stel je (bijna altijd) in al je goedheid voor. Twee minuten later heb je al spijt van je aanbod. Herkenbaar? Leren "nee" zeggen is een kunst op zich, waar je op termijn voor jezelf veel vruchten van plukt. Wij geven alvast de basiskneepjes mee, nu is het aan jou om die in de praktijk om te zetten.

Je belooft een vriendin om op haar kinderen te passen, op die ene avond dat je eindelijk nog eens tijd voor jezelf hebt. Je neemt een taak van die collega die dringend naar huis moet wel even over, waardoor je zelf veel te lang op het werk blijft plakken. Voortdurend toestemmen om het anderen naar de zin te maken kan van jou nog zo'n flexibel en sympathiek persoon maken, het komt jouw persoonlijke groei en relaties met anderen niet ten goede, weten psychologen. Daarom is "nee" leren zeggen een essentiële vaardigheid. Gelukkig is het iets dat je kan leren, weet professor psychologie Art Markman.

Waarom zeggen we altijd ja?
Dat je geen nee kan zeggen is helemaal niet uitzonderlijk. Volgens psychologisch onderzoek is het typisch vrouwelijk om altijd maar "ja" te zeggen op voorstellen, zonder eerst aan onszelf te denken. "Sinds onze kindertijd zijn we erin getraind om bereidwillig mee te gaan in wat er van ons gevraagd wordt," legt psychologe Kristen Carpenter uit. "Nee zeggen zit niet ingebakken in ons gedrag, we zijn ermee opgevoed dat we voor anderen moeten zorgen - vrouwen nog meer dan mannen -, moeten meewerken en moeten delen met elkaar. Assertief zijn en eerst aan jezelf denken zit er daarom vooral bij vrouwen veel minder in."

Vriendelijke vrouwen, assertieve mannen
Al sinds 1880 blijkt uit onderzoeken dat vrouwen op de test van de Vijf Grote Persoonlijkheidskenmerken, hoger scoren dan mannen op de schaal van vriendelijkheid ('agreeableness'). "Dit persoonlijkheidskenmerk verwijst naar hoe erg we door anderen geliefd willen zijn," zegt Markman. "Vriendelijke mensen zeggen sneller ja tegen voorstellen, omdat de persoon die je iets gevraagd heeft je op dat moment leuk vindt." Vrouwen scoren daarom hoger op dit persoonlijkheidskenmerk. "Mannen die te vriendelijk zijn worden door onze cultuur als zwak gezien, dus er rust meer druk op hen om asserief te zijn. Anderzijds wordt een te assertieve vrouw gezien als agressief of bitchy. Dat zit zo bij ons ingebakken. Vandaar dat vrouwen vaker de neiging hebben om vriendelijk te zijn, want als vrouw te assertief uit de hoek komen voelt verkeerd aan," legt psychologe Carpenter uit.


Leer NEE zeggen in vijf stappen
Toch hebben we er voor onszelf baat bij om af en toe luid en duidelijk "nee" te zeggen tegen iemand die een gunst van ons vraagt. Deze vijf concrete tips kunnen daar bij helpen.

1. Antwoord niet onmiddellijk.
"Goed, dat doe ik wel," het is eruit voor je het weet. Iemand stelt je een vraag, en je hebt meteen de neiging om daar mee in te stemmen. In plaats van meteen in te gaan op het voorstel, kan je jezelf beter wat bedenktijd gunnen. "Zeg tegen de persoon die je het voorstel doet dat je het lief vindt dat hij of zij aan je denkt, maar dat je toch nog even in je agenda moet kijken of navragen of het wel kan. Maak er een reflex van om te zeggen, "daar kom ik nog op terug", in plaats van meteen zonder nadenken "ja" eruit te gooien," adviseert Markman.

2. Geef de boodschap zelf mondeling door
Wil je een aanbod afwijzen? Geef je boodschap dan niet via-via door of zoek geen toevlucht in een sms. Geef je antwoord rechtstreeks aan de persoon die je om de gunst vroeg, bij voorkeur face to face. "Je moet echt oefenen om to the point te zijn en dit te durven. Je moet baas worden van je eigen antwoord," legt Carpenter uit.

3. Wees duidelijk
Draai niet rond te pot of kom niet aandraven met halfbakken excuses. "Veel vrouwen zullen zeggen 'ik weet niet zeker of ik wel kan dan', terwijl ze een excuus zoeken om het aanbod af te wijzen," weet Carpenter. "Vrouwen hebben de neiging om de deur nog even op een kier te laten. Maar je bent beter specifiek, duidelijk en direct. Dat is heel simpel: zeg gewoon nee."

4. Leg geen verantwoording af
Voel je niet schuldig omdat je "nee" zegt, en zoek zeker niet naar een verantwoording of excuus omdat je een aanbod weigert. "Geen zin" is vaak echt al verantwoording genoeg. "Zeg gewoon tegen de persoon in kwestie: ik kan niet, sorry," adviseert Markman. "Daar is geen uitleg bij nodig. En verzin er niet bij dat je wel héél graag zou willen, maar al iets gepland hebt. Tenzij dat echt zo is, dat is de enige reden wanneer je dat verhaal wel mag gebruiken."

5. Kom niet terug op je beslissing
Als je voortdurend "nee" zegt op voorstellen, maar daarna terugkomt op je beslissing door te zeggen "ik zal het toch wel doen", stelt die "nee" van jou niks meer voor. Na een tijd geloven mensen toch niet meer dat je het écht niet zal doen, en gaan ze ervan uit dat je wel zal bijdraaien. "Als je eenmaal nee hebt gezegd, moet je het op die nee houden," zegt Carpenter. "Je moet het echt menen, en niet terugkomen op je beslissing."

(Door: Nina Dillen)

Leave a Reply