Barbara ma 36 lat, 20 kilo nadwagi, bezrobotnego ma i zacignite przez niego dugi do spacenia. Prowadzi wasny biznes, ktry ledwo zipie, bo cho kobieta pracuje duo i intensywnie, to jako szefowa zamiast delegowa zadania na podwadnych, robi niemal wszystko sama. Przyjo si, e jeli co wymaga wikszego wysiku, naley pj z tym do niej. Robi tak jej pracownicy, m, rodzina, czasem nawet obce osoby. Jako siaczka nie powie nigdy "nie dam rady". Tymczasem im wicej na siebie bierze, tym bardziej jej waga ronie. Im bardziej zapomina o sobie, tym wicej je. Mwi si, e w przyrodzie nic nie ginie. Barbara nie przyznaje si przed sob do ciaru, ktry ciy na niej emocjonalnie. Woli nosi go na sobie fizycznie.

Fizjologiczna reakcja na stres a emocjonalne jedzenie

Badania wykonane przez University of Michigan pokazuj, e wzrost poziomu kortyzolu, zwanego hormonem stresu, wie si obecnie z czstszym siganianiem po jedzenie, i to najczciej to niezdrowe. Tyle e nie ma to przecie wiele wsplnego z fizjologiczn reakcj na stres, na ktr zaprogramowaa nas ewolucja. Zgodnie z ni w sytuacji zagroenia nasz organizm wybiera wrd reakcji "walcz", "uciekaj" albo "udawaj martwego". W przypadku wszystkich powyszych, funkcje zwizane z trawieniem nie s priorytetowe, wic zostaj wstrzymane. Dwie pierwsze mobilizuj ciao do szybkiego pozyskiwania energii z dostpnych zasobw cukru i dostarczania siy miniom. Apetyt jest hamowany. Ostatnia wstrzymuje wikszo procesw. Organizm nie chce je.

Prawda jest taka, e jeli jesz w stresie, czyli emocjonalnie, musisz mie z tego jakie psychologiczne korzyci. Kade zaburzenie odywiania, czy to anoreksja, czy bulimia, czy zesp kompulsywnego jedzenia (jedzenie napadowe, ang. BED: bingle eating disorder) ma okrelone zadania do wykonania. Inaczej psychika, ktrej rol, bd co bd, jest chronienie samej siebie przed rozpadem, nie powoaaby ich do ycia.

Przed czym chroni ci nadprogramowe kilogramy?

Przecitny czowiek powica 121 godzin w roku na liczenie kalorii - wskazuj badania przeprowadzone w 2013 roku przez firm SodaSteam. W cigu 67 lat ycia daje to 338 dni, niemal rok. 20 minut dziennie - kobiety. 18 minut dziennie - mczyni. Tyle rednio mylimy, o tym ile zjadamy. Wierzymy, e kontrolowanie spoywanych iloci to sposb na redukcj wagi. Nie byoby w tym nic zego, gdyby nie to, e nad wyraz czsto kontrola wagi z czasem przeksztaca si niekoczc si obsesj z nastpujcymi naprzemiennie grami i dolinami. Badania, przeprowadzone na grupie 1 tysica kobiet na zlecenie marki Splenda pokazuj, e typowa kobieta przechodzi na diet mniej wicej 3 razy w roku. Co 10. badana natomiast wicej ni 5 razy w roku. Niemal jedna trzecia odchudzajcych si w czasie trwania diety dowiadczaa stanw podobnych do depresyjnych. Tyle samo kobiet w wyniku diety zamiast chudn, tyje (okoo 1,5 do 2 kg). To co mogoby si wydawa proste, wcale takie nie jest. Dlaczego odchudzanie nie dziaa?

Jeli masz problemy z jedzeniem, zastanw si, przed czym chroni ci nadwaga lub cige zamartwianie si sylwetk. Pod spodem moe kry si co, z czym nie chcesz si z tym mierzy, wic przekierowae ca uwag na diet. Nie za diet, ktra ma zakoczy si sukcesem, lecz tak, ktrej istot jest trwanie bez koca. Mechanizm ma na celu zastpi wywoujce bl treci, innymi. W myl zasady: lepiej skupi si na tym, ile miaa kalorii zjedzona nadmiarowa buka ni w peni dowiadcza tego, jak bardzo czuj si np. odrzucony, zlkniony, niegodny mioci i co z tym zrobi.

Na poziomie psychiki nie ma wikszego znaczenia, jak treci wypenisz "temat zastpczy". Wane, eby ci w peni absorbowa.

Dopki tkwisz w rytuaach samoniszczenia: liczeniu kalorii, karaniu si godwkami, treningami czy wyrzutami sumienia pozbawisz si moliwoci uzdrowienia tego, co w rzeczywistoci go potrzebuje. Niektre rzeczy trzeba wypaka, przey do koca, odda nieswoj win komu naley. Moliwe, e potrzebne bdzie do tego wsparcie psychoterapeuty. Wszystko jednak po to, aby rozbroi ciar i podj decyzj o ruszeniu do przodu. Czyli gdzie?

Gdy tylko bd szczupa, zmieni cae swoje ycie

Wrmy na chwil do Barbary. Kobieta ju stracia nadziej, e istnieje jakie dobre rozwizanie jej sytuacji. W kocu odchudzaa si setki razy, zawsze z tym samym skutkiem. Godowanie, spadek wagi, potem nadrobienie kilogramw z nawizk, frustracja. Zniechcona rozwaa operacj zmniejszenia odka. - A kiedy gdy bya szczupa, uwielbiaa by z ludmi, duo podrowaa - wspomina i oywia si. Z entuzjazmem opowiada o wojaach z paczk znajomych po Hiszpanii. Bya pena ycia, artowaa, taczya nawet w jednym z klubw na stole. Teraz po pracy wraca prosto do domu, zasiada przed telewizorem i je. Na nic innego nie ma siy - wyznaje i znw popada w apati. Barbarze wydaje si, e nie wie, gdzie szuka swojej utraconej energii. Gdyby jednak przyjrzaa si swoim reakcjom z ciaa, wiedziaaby, e odpowied jest tu przy niej, e dysponuje niezawodnym kompasem. Jej poziom energii w kadej chwili pokazuje jej, jak blisko bd daleko jest swojej cieki.

Jak sprawdzi, przed jak zmian powstrzymuj ci nadmiarowe kilogramy? Wystarczy, e dokoczysz zdanie "Gdy tylko bd szczuplejszy, bd [np. radosny, odwany, spontaniczny]/ zrobi co [wyjd do ludzi, zapisz si na kurs taca, kupi nowy ciuch itd.]". Wszystko, czym wypenisz drug cz zdania, to nowy (lub niegdy utracony) ty, o ktrego rozchodzi si caa gra. Nadwaga - rzeczywista czy wyimaginowana - to czsto czynnik, dziki ktremu dajemy sobie przyzwolenie na rezygnacj z tego, co jest naszym sednem.

Chcesz zrobi krok do przodu? Zacznij robi to, co odkadasz na "chudsze czasy" bez czekania na odpowiednie cyfry na wadze. Gdy rozprawisz si z emocjonalnym niepozwalajcym ci wzlecie nadbagaem, jest wielka szansa, e te fizyczne, namacalne kilogramy, przestan by potrzebne i odejd same.

Bdny koowrotek odchudzania - zatrzymaj si

Spjrzmy jednak na odchudzanie z praktycznej strony. Rozmy emocjonalne jedzenie na czynniki pierwsze. Przebiega ono na koowrotku: myl - emocja - zachowanie. Gdy koo rozpdza si, moesz straci nad nim panowanie. Jak to wyglda w praktyce? Bardzo prosto. Myl: "jestem gruby". Pojawiaj si emocje: np. smutek, lk. Nie chc si tak czu, wic szukam znanego sobie sposobu na popraw nastroju. Wybieram zachowanie: id co zje. Oceniam swoje zachowanie jako naganne, powstaje kolejna myl: "zjadem za duo". Tu w kolejce ju czeka emocja: poczucie winy. Zaraz za nim zachowanie: jem ciastko na pocieszenie. Myl: "co za poraka!". Emocja: bezsilno. Koowrotek nabiera prdkoci. Cykl moe powtarza si w nieskoczono. Co zrobi, eby przesta si krci? C, najprociej zej z koowrotka. Jeli potrafisz w ktrymkolwiek momencie zatrzyma cig "myl- emocja - zachowanie", zwyciye.

Paliwem napdzajcym szkodliwy koowrotek s nieadaptacyjne przekonania, czyli np. "jestem beznadziejny", wic le o sobie myl, le si czuj i jem. Co znajduje si na drugim biegunie? Inny zestaw to: "jestem wartociowy", wic dobrze o sobie myl, dobrze si czuj i dbam o siebie. To paliwo nigdy nie zaprowadzi ci do zajadania stresw.

Dieta dobrych emocji

Tym, o czym czsto zapominaj osoby na diecie, jest to, e poza karmieniem si odpowiednimi pokarmami i ograniczaniem innych powinny te przej na odpowiedni diet emocjonaln. Wdziczno, wspczucie dla siebie, mio, zadowolenie - wiele zapowiada, e to do tych stanw emocjonalnych wraca ludzko w XXI wieku po dziesicioleciach skupiania si na lku. wiey powiew psychologii pozytywnej i nie tylko pytanie "z czym masz trudno i dlaczego" przemienia w "z czym sobie dobrze radzisz i dlaczego".

Twoje ciao suy ci na co dzie. Wykonuje niezliczon liczb rnych, skomplikowanych procesw jednoczenie. Wikszo bez absorbowania twojej uwagi. Krew w kadej sekundzie dostarcza tlen i skadniki odywcze wszystkim komrkom ciaa. Ciao transportuje ci tam, gdzie sobie zayczysz, wykonuje niemal wszystkie zaplanowane przez ciebie ruchy. Pracuje - czsto zbyt dugo. pi - czsto zbyt mao. Mimo to daje z siebie wszystko. Jak by to byo, gdyby poczu wdziczno dla niego za to wszystko? Gdyby poczu wspczucie dla siebie? Otoczy trosk t cz w sobie, ktra chcc ci chroni, krytykuje i odmawia ci prawa do zadowolenia? Poczu swoj moc. Za kadym razem, gdy ci si uda, wiedz, e wanie zrzucasz z siebie emocjonalny balast, ktry tak ci ciy i wkraczasz na lejsz drog ycia.

Autorka artykuu: Magorzata Skorupa - dziennikarka, redaktorka serwisu Zdrowie.gazeta.pl, psycholog, konsultantka Telefonu Zaufania dla Osb Dorosych w Kryzysie Emocjonalnym przy Instytucie Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w Warszawie. Autorka wielu publikacji z zakresu rozwoju osobistego oraz zdrowego stylu ycia.