Presentatie rapport Stapel

Inmiddels hebben drie commissies zijn publicaties bestudeerd en zijn ze tot de conclusie gekomen dat hij met zeker 55 artikelen en 10 boekhoofdstukken heeft gefraudeerd. Bij 10 artikelen, waarvan er twee ook als hoofdstuk in een boek zijn gepubliceerd, bestaat een sterk vermoeden van fraude.

Woensdag presenteren de commissies hun eindrapport. Hans Clevers, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), spreekt van een 'fenomenale fraude'. ,,Ik kom uit een totaal ander vakgebied dan Stapel (geneeskunde, red.), maar ik word er op internationale congressen op aangesproken. Iedereen weet ervan.''

Clevers heeft de indruk dat wetenschapsfraude tegenwoordig sneller aan het licht komt, doordat er in alle lagen van de maatschappij, dus ook in de wetenschap, meer behoefte is aan transparantie en integriteit. ,,Mensen pikken het niet meer dat er gefraudeerd wordt met publiek geld, of dat ze slordig te werk gaan, ook als dat onbedoeld is. Daarnaast is er het zelfreinigend vermogen van de wetenschap. Als collega's denken dat er iets niet pluis is, trekken ze aan de bel'', verzekert Clevers. ,,Daar kennen we een heldere vertrouwensprocedure voor. Alleen heeft dat bij Stapel wel erg lang geduurd'', voegt hij eraan toe.

Volgens Clevers is een vakgebied als de sociale psychologie meer dan andere disciplines kwetsbaar voor dit soort fraude, omdat de onderzoeken moeilijker reproduceerbaar zijn en dus minder makkelijk te controleren. ,,In de bètawetenschappen heb je dat probleem veel minder. De vraag rijst nu: is de sociale psychologie wel volwassen? Die vraag stellen mensen in het vakgebied zich nu ook.''

Volgens Clevers komt fraude van deze omvang niet heel vaak voor. ,,Eens in de 10 tot 20 jaar, zijn de schattingen.''

Nadat de fraude van Stapel aan het licht kwam, zijn nog drie andere onderzoekers op het matje geroepen wegens wetenschappelijk onverantwoord gedrag: een Nijmeegs arts die sjoemelde bij het invullen van scorelijsten over pijnbeleving; internist en vasculair geneeskundige Don Poldermans die slordig zou hebben gewerkt en onjuist gerapporteerd en hoogleraar consumentengedrag en samenleving Dirk Smeesters. Die nam ontslag nadat was uitgekomen dat hij in twee artikelen data zodanig geselecteerd had dat de gezochte effecten statistisch significant werden.

Daarnaast wordt een oud-hoogleraar politieke antropologie van de Vrije Universiteit in Amsterdam verweten dat hij een klooster heeft verzonnen, maar dat is niet bewezen.

Leave a Reply