Uzmanların hazırladığı uluslararası raporlar nükleer felaketlerin sadece çevreye ve sağlığa değil kültür ve psikoloji üzerinde de yıkıcı etkileri olduğunun altını çiziyor.

Yalanlarla inşa ettikleri santrallarda meydana gelen kazalara ilişkin her türlü bilgiyi itinayla saklayan nükleer sever hükümetler, felaketlerin etkileriyle ilgili de sağlıklı veri paylaşmadığından, bu bilgileri, çeşitli üniversitelerdeki bağımsız araştırmacılardan alabiliyoruz.

Dört yıl önce bir nükleer felaketin yaşandığı Japonya, Fukuşima’da yer alan Iwaki Meisei Üniversitesi Klinik Psikoloji Bölümü’nden Dr. Noriko Kubota da bölgede felaketin etkilerine ilişkin önemli araştırmalar yapan isimlerden. Kazanın ikinci yılında uluslararası basına yaptığı açıklamalarda, Fukuşima halkında kalıcı anksiyete şikâyetlerinin yanında, intihar, depresyon, alkolizm, kumar alışkanlığı ve kadına şiddet vakalarının arttığını belirtmişti. Felaketin ardından ‘balayı’ dediği ilk şok süresinin geçtiğini ifade etmiş, uzun dönemli etkiler arasında Fukuşima çocuklarının ilk defa Japonya’nın obezite ortalamalarının üzerine çıkmış olmasını da saymıştı.

Nükleer felaketin insanlar üzerinde bıraktığı etkinin en yakın tanıklarından biri olan Dr. Noriko Kubota’ya ulaşıp Fukuşima halkının bugünkü durumunu sordum. Sürdürdükleri araştırmanın henüz sonuçlanmadığını belirten Dr. Noriko, Türkiye’de karşı karşıya olduğumuz tehlikeyi ona anlatınca, elinde ne varsa bizimle içtenlikle paylaşmak istedi.

ÖĞRENCİ GELMİYOR

Hayatı normale döndürme çabasına rağmen, felaketin etkileri devam ediyor Fukuşima halkı için. Büyük ihtimalle bundan sonra hiçbir şey felaket öncesine dönmeyecek, diyor Dr. Noriko: “Arızalanan nükleer santrala yakın bölgelerde yaşayan göçmenler hâlâ geçici olarak kaldıkları yerlerde yaşıyorlar. Bu kişiler şu andaki en büyük mücadeleyi yeni bir hayata nasıl başlayacakları konusunda veriyorlar. Yüksek radyasyon seviyesinde bulunan evini, daha az radyasyon seviyesinde bir yere taşıyanlar şu anda daha iyi durumdalar. Çoğu insanın yaşam koşulları kaza öncesi duruma döndü ama gerçekte büyük ihtimalle asla eskiye dönemeyecekler. Örneğin benim çalıştığım üniversiteye öğrenci gelmiyor, kotamızı doldurmaya çalışıyoruz. Balıkçılar hâlâ balığa çıkamıyor çünkü okyanusta hâlâ radyasyon var.”

GÖÇMENLER DIŞLANIYOR

Nükleer felaketin hemen ardından en çok gündeme gelen konulardan biri, bölge halkının bir ‘sosyal damgalama’ya, ayrımcılığa maruz kalmasıydı. Üstelik Japonya’nın 2. Dünya Savaşı’nda yaşananların ardından dışlanmaya ilişkin çok ciddi bir deneyimi de var. Bu nedenle Fukuşima halkına yönelik ayrımcılıktan bahis açılınca, erkeklerin iş bulamadığı, kadınların ‘lekelendiği’ için evlenemediği o dönem; Hiroşima, Nagazaki de anılıyor. Bugün Fukuşimalıların yaşadıklarının da o döneme benzer olduğu söyleniyor. Facia sonrası Fukuşimalılardan kan alınmadığı ya da iş veriken herkesten farklı olarak sağlık sertifikası istendiği gibi örnekler de anlatılıyor. Dr. Noriko da facianın mağdurlarının bir de ayrımcılığı göğüslemek zorunda kaldıklarını doğruluyor: “Felaketten hemen sonra insanlar geçici olarak başka vilayetlere taşındılar fakat buralarda dışlandılar. Hatta öğrencilere Fukuşima’dan geldiği için okulda zorbalık yapıldı. Öte yandan insanlar bugün hâlâ Fukuşima’da üretilen ürünleri almak istemiyor…”

 YERLİ HALK İSTEMEDİ

Göçmenlerin sosyal hayatta yaşadıkları sorunlar bunlarla da bitmiyor: “Fukuşima’da çoğu kişi nükleer santralın güneyinde bir kasabaya göç etti. Bu kasabada oranın yerlisi olan insanlarla aralarında pek çok çatışma yaşandı. Bu çatışmaların nedenlerinden biri felaket mağdurlarının vergiden muaf tutulmuş olmasıydı. Bu durum kasabanın yerlilerinde ‘adaletsizlik’ duygusu yarattı.”

STRES BOZUKLUĞU

Felaketin insanların psikolojilerine uzun dönem etkileri arasında travma sonrası stres bozukluğu tanısını sayan Dr. Noriko, “Felaketten sonra akıl hastası olan insanlar var” diye konuştu. Dr. Noriko, araştırma tamamlandıktan sonra Fukuşima’nın psikoloji üzerinde yarattığı hasara dair net verileri yakın gelecekte bizimle paylaşacak.