Co to jest biofeedback?

Biofeedback uczy, jak kontrolować procesy fizjologiczne, takie jak napięcie mięśniowe, ciśnienie krwi, bicie serca czy nawet fale mózgowe. Choć zazwyczaj zachodzą one mimowolnie, np. w momencie stresu, to osoby, które przeszły przez terapię biofeedback, potrafią je kontolować.Metoda została opracowana przez naukowców z NASA, którzy używali aparatury do pomiaru EEG, czyli fal mózgowych, aby mierzyć uwagę, zaangażowanie, świadomość oraz stres pilotów i astronautów w stresowych sytuacjach w symulatorach lotu, przypominających wyrafinowane gry komputerowe. Badania te wykazały, że świadomość własnych reakcji, w tym wypadku fal mózgowych, poprawiła uwagę i zaangażowanie pilotów podczas wykonywania zadań.

Obecnie najbardziej popularne są trzy rodzaje biofeedbacku: biofeedback termalny - mierzy temperaturę ciała, elektromiografia - mierzy napięcie mięśniowe, elektroencefalografia (EEG) - mierzy aktywność fal mózgowych, zwana jest również neurofeedbackiem.

Na czym polega biofeedback?

Z tej metody mogą korzystać zarówno dorośli jak i dzieci. Podczas sesji biofeedbacku do ciała pacjenta są podpięte elektrody, a osoba prowadząca podaje dziecku zadania do wykonania. Czujniki i elektrody pokazują, jak pacjent reaguje i przesyłają na ekran wykres działania fal mózgowych lub temperatury ciała. Wykonując zadanie, uczestnik terapii obserwuje reakcje własnego organizmu i uczy się kontrolować swoje reakcje i aktywność mózgu.

Kiedy warto sięgnąć po tę metodę?

Jest cała gama sytuacji i problemów, kiedy warto sięgnąć po terapię biofeedback, zwłaszcza, że nie powoduje ona skutków ubocznych, w przeciwności do leków często przepisywanych na podobne problemy.Po biofeedback warto sięgnąć, gdy dziecko bardzo denerwuje się w niektórych sytuacjach, typu występy przed publicznością, chce poprawić umiejętność koncentracji czy chce się szybciej uczyć.Badania dowodzą, że biofeedback może pomóc również przy dolegliwościach takich jak:- astma, kiedy dziecko uczy się technik odpowiedniego oddychania i rozluźniania mięśni,- bólach głowy, gdyż napięcie mięśniowe i stres może wywołać migrenę,- problemach ze stolcem - zarówno w przypadku encoprezy jak i przewlekłych zaparć,- mukowiscydozie,- ADHD - dla dziecka bez ADHD koncentracja pobudza fale mózgowe, powodując większą skuteczność. Dla dziecka z ADHD próba koncentracji daje odwrotne rezultaty, powodując większe rozkojarzenie i mniejszą skuteczność. Biofeedback (neurofeedback) EEG może pomóc dziecku nauczyć mózg większego skupienia.- Biofeedback (neurofeedback) może pomóc dzieciom nauczyć mózg bycia aktywnym wtedy, kiedy jest to potrzebne, co jest bardzo przydatne zwłaszcza w szkole i w życiu zaowodowym.

Pamiętajmy jedank, że choć metoda ta została przebadana, nie ma skutków ubocznych, a wnioski wyglądają zachęcająco, to sami naukowcy nie są do końca pewni, czemu tak się dzieje. Badania często są również przeprowadzane na niewielkiej grupie osób i, moim zdaniem, wymagają rzetelnej weryfikacji skuteczności tej metody.

Czego można oczekiwać?

Sesje biofeedbacku trwają zazwyczaj około 50 minut, większość ludzi odczuwa pozytywne rezultaty po 8 sesjach. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy ktoś może potrzebować więcej sesji, i oczywiście może się zdarzyć, że trening nie zadziała, podobnie jak i w przypadku leków.Jednocześnie należy zaznaczyć, że są również inne metody, które mogą pomóc w wielu dolegliwościach, tak na przykład jest w przypadku relaksacji, czy tremy - można nauczyć się rozluźniać stosując np. trening autogenny czy też Progresywną Relaksację Mięśni Jakobsona. Jednak sesje biofeedbacku prowadzone przez wyszkolonego specjalistę, wykonane za pomocą odpowiedniej aparatury, dają znacznie szybsze efekty i kontrolę nad procesami, które wydają się niekotrolowalne.

Można kupić urządzenia do biofeedbacku do użytku domowego. Warto?

Wydaje mi się, że jest to trochę tak jak z maszynami do do ćwiczeń, które kupujemy do domowego użytku, aby oszczędzić na karnecie do klubu fitness. Po pierwsze, nigdy nie będą one tak dobrej jakości jak te profesjonalne. Po drugie, zestawy ćwiczeń dla każdego nie są dostosowane do potrzeb konkretnej osoby. Po tzrecie, nie ma trenera, który poprawia sposób wykonywania ćwiczenia. A po czwarte, często te urządzenia stoją nieużywane, bo w domu brakuje motywacji.

Czy można stosować biofeedback w miejsce tradycyjnej terapii?

Biofeedback nie zastępuje tradycyjnej psychoterapii, bo niby jak? Nie pomaga w depresji czy zaburzeniach lękowych, które są manifestacją głębszych trudności. Natomiast warto sięgnąć po biofeedback, gdy chcemy poprawić naszą wydajność zwłaszcza w sytuacjach stresowych. Poprawa wydajności jest tutaj słowem kluczowym.

Dziękuję za rozmowę.

Joanna Satuła-McGirr - psycholog, terapeuta, counsellor, supervisor counselling, trener. Ukończyła psychologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, dwuletnie studium counsellingu i psychoterapii na Strathclyde University, Glasgow, Wielka Brytania, studium superwizji counsellingu na Edinburgh University, Wielka Brytania oraz szkolenia uprawniające do stosowania terapii poznawczo-behawioralnej z dziećmi i młodzieżą, oraz terapii zorientowanej na rozwiązanie. Obecnie w trakcie Szkoły Psychoterapii przy Stowarzyszeniu na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej w Krakowie, przygotowującej do uzyskania certyfikatu Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Doświadczenie zawodowe zdobywała pracując dla Wydziału Psychologii i Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Stirling, NHS Forth Valley, Wlk. Brytania, w Youth Counselling Service, NHS Lanarkshire, Wlk. Brytania oraz w praktyce prywatnej z dorosłymi.

Prowadzi praktykę prywatną w Krakowie w języku polskim oraz angielskim, pracuje z dorosłymi, nastolatkami i parami. Specjalizuje sie w terapii depresji, nerwic oraz problemach wieku dorastania. Prowadzi równiez warsztaty dla Uniwersytetu Dzieci.

Prowadzi serwis mojapsychologia.pl