Mooier dan de werkelijkheid

Initiatiefnemer en psychologiehoogleraar Brian Nosek denkt wel te snappen waarom er zoveel uitkomsten niet herhaalbaar zijn. "Nieuwe, positieve en mooie resultaten hebben meer kans om door de selectie en in de vakbladen te komen", vertelt hij telefonisch vanuit Virginia. "Daardoor kan het gebeuren dat negatieve resultaten juist worden weggelaten. De gepubliceerde vakliteratuur kan zo mooier worden dan de werkelijkheid."

De psychologische studies in kwestie gaan over wetenschappelijke detailzaken in de sociale en de cognitieve psychologie: therapieën of diepe inzichten staan niet op het spel. Niettemin spreekt Stanford-methodoloog John Ioannidis, niet betrokken bij het replicatieproject, van een zwarte dag. "Het aantal mislukte replicaties is erg hoog, wat hoger nog dan de 55 procent die ik zelf eens heb ingeschat. En dan is dit nog een steekproef van wat je kunt omschrijven als de beste studies, uit de beste vakbladen. Dat doet vermoeden dat van de hele psychologische literatuur misschien wel 80 procent of meer niet klopt."