Na de middelbare school kon ze geen keuze maken tussen de studie medicijnen, wiskunde of natuurkunde en werd het psychologie, omdat al haar interesses daar in samen kwamen. Vanwege haar tekentalent behoorde een opleiding aan de Rietveld academie ook tot de mogelijkheden, maar ze besloot tekenen alleen als hobby te houden. Na haar studie is ze in het bedrijfsleven begonnen met het begeleiden van veranderingsprocessen. Ook grootschalig en internationaal. Later heeft ze dat terug gebracht naar kleinschaliger niveau, omdat de mens voor haar centraal stond. Vorige week spraken we met Mieke de Beer en Ilse van Toor. Zij hebben een workshop bij Christa gevolgd en zijn benieuwd hoe ze haar werkzaamheden kan combineren.

Christa: 'Ik werkte bij HP toen mijn manager zei 'Jullie moeten je passie zoeken. Dat advies heb ik opgevolgd. Ik had al een tijd niet meer geschilderd en wilde dat graag weer oppakken. Ik ben de Wackers Academie gaan volgen; ik kon in het tweede jaar beginnen. Er was gelijk belangstelling voor mijn schilderijen. Het leek mij mooi om een combinatie te vinden tussen kunst en psychologie. Ik ben begonnen met beeldende coaching (aanvankelijk in het bedrijfsleven) en daarnaast heb ik mijn artistieke kant verder uitgebreid met het schilderen van portretten. Inmiddels combineer ik die twee en zit ik op het raakvlak van creatieve werkvormen die je geestelijk kunnen ondersteunen, en het maken van psychologische portretten. Daarnaast werk ik als psycholoog bij huisartsen.'

Wat moet ik mij voorstellen bij psychologische portretten?

'Ik test iemands karakter en het liefst betrek ik ook iemand uit de naaste omgeving: partner, ouder of kind. Ik heb een gesprek met die persoon over diens persoonlijkheid, bijzondere voorvallen en uitspraken en die verwerk ik samen in het schilderij. Soms wordt dat heel abstract en zie je haast geen gezicht, maar soms ook meerdere gezichten in één portret; een andere keer is het heel vluchtig en oppervlakkig aangezet of juist heel realistisch en vol symboliek.'

Herkennen mensen zich erin?

'Ja, ze vinden het juist heel leuk, want ze kunnen er een verhaal aan koppelen. Het is ook interessant, dat je over tien jaar nog eens kan kijken of het karakter van iemand op bepaalde punten versterkt is en eigenschappen een nadrukkelijker vorm hebben aangenomen. Dat is leuke gespreksstof. Zeker voor eenzame ouderen, een categorie in de samenleving waar we steeds meer mee te maken krijgen.'

En leg eens uit wat 'creatieve therapie' betekent?

'Dat wil zeggen dat je door beeldende technieken mensen aan het werk zet met zichzelf. Met volwassenen doe ik dat het liefst in groepsverband, omdat mensen dan ook steun aan elkaar hebben. Maar het kan ook een ouder met kind zijn. Ik vraag dan bijvoorbeeld aan mensen om hun oudste herinnering te tekenen. Een jongen van 12 jaar die hier met zijn moeder kwam, maakte een tekening van een donkere nacht met een vliegtuig erin. Daaruit bleek dat hij geëmigreerd was vanuit Suriname naar Nederland en dat hij dat het slechtste vond wat hem overkomen was. Het liefst zou hij terug gaan. Voor zijn moeder was het een eyeopener; zij heeft nu besloten om terug te gaan.'

Bijzonder combinatie therapie en kunst.

'Dat is het ook; en het is fascinerend om op die manier te werken. Een mooi voorbeeld is de filosoof Alain de Botton, oprichter van de school of life. Hij heeft een expositie in het Rijksmuseum ingericht naar thema's die mensen kunnen helpen. Hij propageert dat je anders naar kunst moet kijken. Kunst kan helpen om beter te leven, troost en inspiratie te bieden. Er gaat zoveel kracht uit van beeldend materiaal dat het echt therapeutisch kan werken. Zelf ga ik nog een stap verder. Ook het beelden maken, bekijken, bespreken en weer veranderen kan therapeutisch werken.'

Herken je de problemen in de tekeningen die mensen maken?

'Als iemand bijvoorbeeld een muur om zich heen tekent vraag ik wat dat betekent en wat er zou moeten gebeuren om dat te veranderen. Een deur erin of een trap erover zou een verbetering betekenen, maar waar staat dat voor? Een gesprek met je moeder? Of ander werk? Mensen bedenken zelf de oplossing; ik stel alleen de vragen. Wat valt je op in wat je getekend hebt? Of wat ontbreekt er aan? Het ontbreken van een bepaalde kleur in je schilderij kan heel veelzeggend zijn. Een negatieve ervaring in het verleden bijvoorbeeld waarin die ene kleur bepalend was, zoals de rode handdoek in de verzorging van een doodziek kind. Mensen zijn zich dat meestal niet bewust. Mij valt het op en door te vragen waarom ze die kleur niet gebruikt hebben, komt de oorzaak en de invloed in iemands huidige leven naar voren.'

Wat voor soort mensen help je op deze manier?

'Mensen die nog wel functioneren maar even niet zo lekker in hun vel zitten. Last hebben van gevoel waar ze niet goed bij kunnen. Een onbestemde angst, onzekerheid of boosheid in zich hebben en niet weten wat ze daarmee aan moeten. Het is niet voor iedereen geschikt. Mannen zijn vaak meer verbaal aangelegd, die kunnen niet zoveel met creatieve therapie. Alhoewel het hen ook kan helpen. Creatieve psychologische verkenning, zoals ik het noem, is heel vrij. Er is niet perse een vaste opdracht, ook niet in groepsverband. Mensen hoeven de dingen die ik voorstel niet te doen, ze kunnen ook iets anders bedenken. Alles mag. En ze bepalen zelf de betekenis. Je kunt geen dingen opleggen; een schilderij bekijken en bedenken wat het moet betekenen; dat werkt niet. Voor de een betekent een oceaan rust, ruimte en een zee aan mogelijkheden. Een ander ziet het als geweld en bedreiging.'

Nog even specifiek de vraag van Mieke en Ilse. Lukt het om al die activiteiten te combineren?

'Ja, tot nu toe gaat dat prima. Ik ben altijd een bezige bij geweest. Toen ik nog geen kind had, maakte ik gerust drie afspraken op een avond en als er nog iemand tussendoor kwam, lukte dat ook nog. Sinds mijn dochter er is, heb ik meer rust gekregen. De dagen dat ze bij mij is houd ik mijn agenda leeg. Als ze bij haar vader is, heb ik alle tijd om dingen voor mijzelf te doen.'

Is alles wat je doet werkgerelateerd? Of is er ook tijd om puur voor je plezier dingen te doen?

'Dit is al heel leuk om te doen. Het is ook fascinerend om nieuwe dingen te ontwikkelen en daar mensen mee op weg te helpen. Emoties die je wegdrukt worden groter en gaan in de kieren van je zwakke plekken zitten. Dat zorgt voor hoofdpijn, stress en andere klachten. Als je emoties de ruimte geeft, worden ze rustiger, net als kinderen, en zijn ze beter hanteerbaar. En die ruimte geven kan heel mooi via beeldende technieken.'

Wie nodig je uit voor het volgende gesprek?

'Rinus Bader, hij was Rinus Prunus, een van de Kudelkoppen die ik geschilderd heb. Hij is gepensioneerd, maar doet hier de tuin een beetje omdat hij dat leuk vindt. Rinus is geboren en getogen in Kudelstaart. Ik wil wel eens van hem weten hoe hij aankijkt tegen het huidige Kudelstaart in vergelijk met het dorp waar hij is opgegroeid.'