De werkstraf van 120 uur voor wetenschapsfraudeur Diederik Stapel heeft de woede gewekt van een aantal hoogleraren sociale psychologie. Zij vinden dat '120 uur vegen in een park' niet in verhouding staat tot de schade die hij collega's en het imago van de wetenschap heeft aangericht.

Wolfgang Stroebe, hoogleraar sociale psychologie in Groningen en Utrecht, is 'geschokt'. 'Stapel heeft de carrières van jonge wetenschappers ernstig geschaad en zelfs geruïneerd, miljoenen onderzoeksgeld verspild en onmetelijke schade aangericht aan het imago van de sociale psychologie. 120 uur vegen in een park is geen eerlijke straf voor 55 valse publicaties. In een land als de VS wordt wetenschapsfraude serieuzer genomen en bestraft met een gevangenisstraf.'

'Milde straf'
Stroebe wordt in zijn kritiek gesteund door collega-hoogleraar Fritz Starck van de universiteit in het Duitse Würzburg, oud- voorzitter van de Europese associatie van sociaal psychologen. Ook hij vindt de straf niet in verhouding staan tot de omvang van de fraude. Nog meer dan de 'milde' straf steekt het hem dat Stapel in zijn ogen garen spint bij de aanhoudende publiciteit rond zijn persoon, met zijn boek, adviesbureau en aangekondigde theatertournee. 'Zo blijft hij profiteren van zijn immorele daden.'

Het Openbaar Ministerie (OM) trof vorige week een schikking met oud-hoogleraar sociale psychologie Stapel. Hij krijgt een werkstraf van 120 uur en doet afstand van zijn recht op een uitkering. Strafrechtelijk onderzoek wijst uit dat 55 van de 130 publicaties van Stapel 'onzuiverheden' bevatten. De psycholoog loog tegen zijn promovendi dat hij experimenten liet uitvoeren op scholen. In werkelijkheid verzon hij data. Volgens het OM heeft Stapel gehandeld in strijd met de wetenschappelijke integriteit en daarbij de belangen geschaad van promovendi die met hem samenwerkten.

Belangrijk signaal
Hans Clevers, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, vindt de hoogte van de straf niet zo belangrijk. 'Belangrijker is dát wetenschapsfraude is bestraft. Daar gaat een belangrijk signaal van uit.' Blij is Clevers ook met het feit dat het OM heeft geoordeeld dat er geen misbruik is gemaakt van publiek geld. 'Dat betekent dat alle medewerkers van Stapel te goeder trouw hebben gehandeld en niet zullen worden vervolgd.'

Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie aan de VU in Amsterdam, zegt niet te kunnen beoordelen of de taakstraf voor Stapel terecht is of niet. Wel had hij ook een financiële straf verwacht. Van Lange zegt zich te kunnen voorstellen dat veel mensen zullen denken dat Stapel er met 120 uur taakstraf goed mee wegkomt. Maar hij vindt dat de ontslagen hoogleraar al behoorlijk is gestraft door alle publiciteit over de affaire.

Wat de universiteit Tilburg, de voormalige werkgever van de wetenschapsfraudeur, betreft, wordt er met de straf een dikke streep gezet onder de affaire-Stapel. 'Dat is voor iedereen het beste.'