Foto:  ANP

Dat stelt trend- marktonderzoeker Martijn Lampert van onderzoeksbureau Motivaction, op basis van een aantal onderzoeken dat hij de voorbije jaren uitvoerde onder consumenten.

Goed nieuws kan volgens hem de opmaat zijn naar de uitweg uit deze al jaren durende crisis. ''We zitten economisch gezien misschien in een situatie tussen eb en vloed in. Dan kan wat positief nieuws nét dat duwtje geven aan de omslag", stelt Lampert. ''Dat wordt ook wel een tipping point genoemd, een omslagpunt."

Het chagrijn over vijf jaar crisis hangt de gemiddelde Nederlander de keel uit, aldus Lampert.

Het psychologisch aspect van de economie kan de komende tijd het verschil maken. Lampert: ''Hoe je kijkt naar de economie en naar het leven hangt mede af van de dingen die om je heen gebeuren. Door een paar goede ontwikkelingen kan de economie ineens ten goede keren, net zoals nog meer slecht nieuws voor chagrijn kan zorgen.’’

De overheid, die op Prinsjesdag met tal van inkomensmaatregelen komt, zal volgens Lampert het verschil niet maken. In tal van onderzoeken van Motivaction zeggen ondervraagden weinig vertrouwen in de politiek te hebben.

''Het moet komen van vernieuwers en van enthousiaste mensen die risico’s durven nemen. Zo probeert Mark Rutte met zijn enthousiasme ook deze mensen aan te spreken en een nieuwe koelkast te laten kopen, in de hoop dat het vuurtje zich verder verspreid.’’  

Inkomensmaatregelen

De parameters van de economie laten op tal van terreinen tekenen van herstel zien. Huizen verwisselden in augustus 50 procent vaker van eigenaar dan in dezelfde maand in 2012. De inkoopmanagersindex voor de industrie stijgt.

Volgens het CBS neemt het consumentenvertrouwen toe. Daarnaast begeeft de economie in landen om ons heen zich in opwaartse lijn. Vooral Duitsland is de aanjager voor de uitvoer uit ons land.

''ING is hoopvol gestemd over de economische ontwikkeling in de tweede helft van dit jaar’’, zegt Marten van Garderen van de economische afdeling van ING.

Hoe groot het effect van alle positieve berichtgeving over die belangrijke indicatoren op de economie is, durft hij echter niet te zeggen. ''Ik ben econoom, geen psycholoog. Ik spreek liever over vertrouwen. Mooi weer of voetbalsuccessen hebben misschien een kortdurend psychologisch effect, ik kijk liever naar de op de economie gestoelde factoren. De economische indicatoren geven op het ogenblik vertrouwen.’’

Psychologie

De psychologie speelt volgens Van Garderen meer een rol bij schokgolven in de economie, zoals het ontstaan en weer leeglopen van bubbels. ''Als teveel geloof ontstaat in de samenleving dat iets maar één kan op kan, dan krijg je een bubbel met het risico op een harde landing als het misgaat. Omgekeerd kan de samenleving soms over-pessimistisch zijn, zo erg dat dit doorschiet.’’

Belangrijke aanjager van de economie is volgens Van Garderen de bereidheid van de consumenten geld uit te geven. De afgelopen jaren zijn consumenten terughoudend geweest. ''Er zijn nog steeds zorgen over de pensioenen, de arbeidsmarkten de huizenprijzen. Voor het uitgeven van geld is het vertrouwen in groei juist zo belangrijk.’’

Optimisme

Mathijs Bouman, economisch commentator bij RTLZ, gelooft wél in psychologische effecten van goed nieuws. Aan dat optimisme kan volgens Bouman echter geen langetermijneffect worden toegedicht. Er moet onderliggende groei zijn, anders is dat effect volgens hem van korte duur.

''Mensen zijn kuddedieren. Als er één gnoe naar links loopt die daarmee een goede keuze doet, dan heeft de rest de neiging juist die gnoe te volgen. Zo gaat het in de economie ook. Maar je kunt niet de economie vooruit praten zonder positieve onderstroom’’, aldus Bouman.

Dat premier Mark Rutte dat deed door mensen te bewegen nieuwe spullen te kopen, zoals een ijskast, snapt Bouman wel. ''Rutte riep mensen op een koelkast aan te schaffen, want zij doen het immers al vijf jaar met de oude. De gedachte daarachter is dat er een enorme inhaalvraag op gang moet komen, want mensen gaan al zo lang voorzichtig om met hun geld.’’

De economische duider bij RTLZ en andere praatprogramma’s vindt dat Nederlanders erg chagrijnig zijn en best wel iets aan hun pessimisme zouden kunnen doen. Toch heeft hij daarvoor wel begrip. ''Ook op de lange termijn zitten we nog steeds in een crisis, een groei met twee tot drie procent is nog heel erg ver weg. En de lastenverzwaring op Prinsjesdag zal de stemming in het land weer bederven.’’