ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ - ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Μέσα σε έξι μήνες θα πρέπει να έχουν συμφωνήσει οι 28 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το πλαίσιο της νέας κοινής ακτοφυλακής-συνοριοφυλακής, η οποία θα έχει πολύ αυξημένες αρμοδιότητες και τον βασικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε.

Αυτή ήταν μία από τις βασικές αποφάσεις των «28» κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής στην οποία ασκήθηκαν πιέσεις από τους υπόλοιπους 27 ηγέτες της Ε.Ε. τόσο στην Αγκυρα όσο και στην Αθήνα ώστε να τηρηθούν τα συμφωνημένα και να μειωθούν οι προσφυγικές ροές που «πιέζουν» ολοένα και περισσότερο μια σειρά από κράτη-μέλη.

Κατά τη διάρκεια της περίπου τετράωρης διαδικασίας για το θέμα της μετανάστευσης, έγινε μια έντονη συζήτηση μεταξύ των ηγετών, με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ να κρατάει την πιο σκληρή στάση.

Σύμφωνα με δύο διπλωματικές πηγές, κατά τη διάρκεια της συνόδου η κ. Μέρκελ συνέκρινε την προσφυγική κρίση με αυτήν του ευρώ. Είπε πως όταν η ευρωκρίση ξεκίνησε, «τα κράτη-μέλη αντιδράσαμε, καθώς οι οικονομίες μας είναι όλες συνδεδεμένες».

Για τη Γερμανίδα καγκελάριο το ίδιο θα γίνει αν κλείσουν τα ευρωπαϊκά σύνορα. «Κάτι τέτοιο θα έχει τόσο δραματικές συνέπειες όσο και αν διαλυόταν το ευρώ», είπε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της συνόδου.

Για αυτό έδωσε ως παράδειγμα ότι αν κλείσουν τα σύνορα και «αναγκαστούμε να ελέγχουμε κάθε αυτοκίνητο που περνάει, αυτό θα είναι ένα τεράστιο πλήγμα στην οικονομία μας». Επίσης προειδοποίησε για τον κίνδυνο κατάργησης της Σένγκεν τονίζοντας ότι εάν κλείσει τα γερμανικά σύνορα, «τότε όλοι θα κλείσουν τα σύνορά τους».

Hotspots

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Γερμανίδα καγκελάριος αναφέρθηκε στο γεγονός ότι παρά την πρόοδο στο θέμα των hotspots, η δέσμευση της Ελλάδας ήταν να είναι έτοιμα μέχρι τον Δεκέμβριο, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει. Η κ. Μέρκελ είπε ότι «ακόμα και σήμερα, μπορεί κάποιος από την Ελλάδα να φτάσει στη Γερμανία μέσα σε μία εβδομάδα, οπότε δεν μπορώ να πουλήσω κάποιο “success story” στη χώρα μου». Ο κ. Τσίπρας δεσμεύτηκε ενώπιον των 27 ηγετών ότι θα έχει έτοιμα τα hotspots μέχρι το τέλος της χρονιάς.

Η κ. Μέρκελ έθιξε και άλλο ένα σημαντικό θέμα στο οποίο δεν καταγράφεται πρόοδος και αυτό αφορά τις επιστροφές αυτών που δεν προκρίνονται για άσυλο πίσω στις χώρες προέλευσής τους. Στο σημείο αυτό ο Ελληνας πρωθυπουργός ανέφερε ότι η Ελλάδα προσπάθησε να στείλει ανθρώπους στο Πακιστάν αλλά αυτό δεν έγινε με επιτυχία.

Συγχρόνως αναφέρθηκε και στο γεγονός ότι εκτός από το Πακιστάν, άνθρωποι και από το Μαρόκο φτάνουν στα ελληνικά σύνορα μέσω Τουρκίας, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς ταξιδεύουν αεροπορικώς στην Κωνσταντινούπολη με φθηνές πτήσεις και στη συνέχεια εισέρχονται στην Ελλάδα παρανόμως.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός παραδέχθηκε στους υπόλοιπους 27 ηγέτες ότι έχουν υπάρξει καθυστερήσεις από την πλευρά της Ελλάδας και ότι «πρέπει να γίνουμε πιο παραγωγικοί στην αντιμετώπιση του προσφυγικού».

Τόνισε ότι η ελληνική κοινή γνώμη ανησυχεί πολύ για το προσφυγικό και μετέθεσε την ευθύνη στην Αγκυρα, καθώς, τρεις εβδομάδες μετά τη συμφωνία των Ευρωπαίων με τον κ. Νταβούτογλου, δεν υπάρχει πρόοδος.

Νωρίτερα είχε γίνει μια «έντονη» μίνι σύνοδος με 11 ηγέτες, στην οποία συμμετείχε και ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, κατά την οποία οι περισσότεροι αρχηγοί των κρατών-μελών, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ξεκαθάρισαν στον Τούρκο ομόλογό τους ότι δεν πρόκειται να προβούν σε μετεγκατάσταση Σύρων προσφύγων από την Τουρκία, όπως είχε προηγουμένως συμφωνηθεί, εάν η Αγκυρα δεν περιορίσει τη ροή των προσφύγων.

Αλλαγή στάσης

Αλλωστε, σημειώνουν ότι από τότε που έγινε η συμφωνία στις Βρυξέλλες με την Αγκυρα, υπήρξε μια πολύ μικρή μείωση των ροών από την Τουρκία. Από τους 5.000 πρόσφυγες που έφταναν ημερησίως στην Ελλάδα, το νούμερο έπεσε μόνο στους περίπου 4.000. Τα νούμερα αυτά αναφέρονται και σε έκθεση των Λουξεμβούργιων για την πρόοδο στο μεταναστευτικό, που εκπροσωπούν την προεδρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Οσον αφορά τη νέα ευρωπαϊκή ακτοφυλακή-συνοριοφυλακή, που η Αθήνα αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό, καθώς ο κ. Τσίπρας φοβόταν ότι η πρόταση της Επιτροπής θα μπορούσε να «μειώσει» την εθνική κυριαρχία στα σύνορα της Ελλάδας, εμφανίστηκε θετικός. Ο Ελληνας πρωθυπουργός δεν έθεσε αμφιβολίες για την πρόταση αυτή ούτε για το κατά πόσον μπορεί να θίξει την εθνική κυριαρχία, αλλά πρόσθεσε ότι δεν καταλαβαίνει τι μπορεί μια ευρωπαϊκή ακτοφυλακή να κάνει που δεν μπορεί να κάνει η ελληνική.

Συγχρόνως ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έθιξαν το θέμα των 3 δισ. που πρέπει να στείλει η Ε.Ε. μέσα στον Ιανουάριο στην Τουρκία ώστε να αντιμετωπίσει το προσφυγικό κύμα. Ο Ιταλός ηγέτης ζήτησε τα χρήματα που θα δώσει η Ιταλία στην Τουρκία να αφαιρεθούν από το χρέος της, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος είπε ότι «τότε κάθε φορά που και η Γαλλία θα βομβαρδίζει το Μάλι να βγαίνει επίσης αυτό το κόστος από το χρέος». Και οι δύο ηγέτες άφησαν να εννοηθεί ότι δεν είναι πεπεισμένοι ότι η Αγκυρα θα κάνει σωστή χρήση αυτών των κονδυλίων.

Το πρόβλημα με τις εθελούσιες επιστροφές

Περίπου 70 αιτήσεις εθελούσιας επιστροφής στις πατρίδες τους κατατίθενται καθημερινά από μετανάστες, στο γραφείο το οποίο έχει εγκατασταθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) στη δομή φιλοξενίας στον Ελαιώνα. Αντίστοιχη υπηρεσία προβλέπεται να λειτουργήσει σύντομα και στο Ελληνικό κοντά στο γήπεδο χόκεϊ, έτσι ώστε να κατατίθενται τα σχετικά αιτήματα από όσους επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους μέσω του μηχανισμού εθελούσιων επιστροφών. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», ο γενικός γραμματέας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, Βασίλειος Παπαδόπουλος, ενημέρωσε προχθές τους εκπροσώπους των κοινοτήτων μεταναστών ότι η κυβέρνηση έχει την πρόθεση να διαφοροποιήσει την πολιτική της και να προχωρήσει σε επιστροφές εθελούσιες ή αναγκαστικές όσων δεν έχουν τα κατάλληλα νομιμοποιητικά έγγραφα για να παραμείνουν στην Ελλάδα (αιτούντες άσυλο ή όσους έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης σε άλλα κράτη-μέλη). Χαρακτηριστικά, και ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννης Μουζάλας, σε συνέντευξη Τύπου για τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ την προηγούμενη εβδομάδα, τόνισε πως «η κράτηση και η επιστροφή είναι μια μορφή βίας που με δυσαρεστεί, αλλά ένα κράτος είναι υποχρεωμένο να τηρεί τη νομική αναγκαιότητα».

Στην πραγματικότητα η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει επιμείνει εξαιρετικά στο θέμα των επιστροφών όσων μεταναστών δεν χαρακτηρίζονται πρόσφυγες και άρα δεν δικαιούνται διεθνή προστασία. Ζητάει μάλιστα από την Ελλάδα να εξασφαλίσει ότι όσοι δεν χαρακτηρίζονται πρόσφυγες θα βρίσκονται υπό περιορισμό προκειμένου να μην εξαφανιστούν ή να μην προσπαθήσουν να περάσουν παράνομα στην Ε.Ε. Οπως τόνισε από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην ίδια συνέντευξη Τύπου η εκπρόσωπος Τύπου Νατάσα Βερτό, «για να μπορέσει να αποδώσει το πρόγραμμα αναγκαστικών επιστροφών (σ.σ.: οι μετανάστες να γίνουν δεκτοί στις χώρες τους), θα αναληφθεί δράση σε όλα τα επίπεδα και στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο».  Τανια Γεωργιοπουλου