«Η συνάντηση στο Παρίσι είναι μια συμφωνία μεταξύ χωρών, όμως οι πραγματικοί νικητές ή ηττημένοι είναι οι πολίτες τους», τονίζει η έκθεση της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης για την αντιμετώπιση της φτώχειας και των ανισοτήτων, Oxfam, η οποία δημοσιεύθηκε την περασμένη Τετάρτη. Στόχος της έκθεσης ήταν να υπενθυμίσει στις ισχυρές χώρες, τις συμμετέχουσες στη Σύνοδο Κορυφής για το Κλίμα «COP21» στο Παρίσι, που αποτελούν τους μεγάλους ρυπαντές του πλανήτη, ότι ο μισός φτωχότερος πληθυσμός της γης -3,5 δισεκατομμύρια- ευθύνεται μόνο για το 10% των ανθρακικών εκπομπών, ενώ το ίδιο μισό είναι εκείνο που επωμίζεται και θα επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος των επιπτώσεων από την υπερθέρμανση του πλανήτη.

«Ενας άνθρωπος από το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού του πλανήτη χρησιμοποιεί, κατά μέσο όρο, 175 φορές περισσότερο άνθρακα από έναν που ανήκει στο φτωχότερο 10%» καταλήγει η ίδια έκθεση. Ο Τιμ Γκορ, επικεφαλής της Oxfam για θέματα διατροφικής και κλιματικής πολιτικής, επισήμανε στους πολιτικούς αρχηγούς στο Παρίσι πως η βάση οποιασδήποτε συμφωνίας δεν μπορεί να είναι άλλη από μια γενναία οικονομική ενίσχυση των φτωχότερων και πιο ευάλωτων κοινοτήτων, προκειμένου να καταφέρουν αυτές να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή.

Η αξία της προσαρμογής

«Τελικά δεν έχει να κάνει σε τόσο μεγάλο βαθμό από το πόσο πλήττεται μια χώρα, αλλά από το πόσο εύκολα μπορεί να προσαρμοστεί» δηλώνει στην «Κ» ο Ερικ Βαν Σεμπίλ, κλιματικός επιστήμονας και ωκεανολόγος από το πανεπιστήμιο Imperial College London, μιλώντας μέσα από τη σύσκεψη του «COP21» στο Παρίσι.

«Οι πληθυσμοί μπορεί να είναι ευάλωτοι εξαιτίας της γεωγραφίας τους, αλλά πλήττονται κυρίως από την έλλειψη της τεχνολογίας και της οικονομικής δυνατότητας να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές απειλές που επιφέρει η κλιματική αλλαγή» αναφέρει στην «Κ», επίσης, μέσα από το «COP21», η Χλόη Βλασσοπούλου, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο Picardie Jules Verne της Γαλλίας, ειδική στην κλιματική μετανάστευση. «Ο Ολλανδός έχει τη δυνατότητα να προστατευθεί έναντι της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, σε αντίθεση με τον κάτοικο και την κυβέρνηση του Μπανγκλαντές» προσθέτει η κ. Βλασσοπούλου.

«Εγώ γεννήθηκα στην Ολλανδία και στο σπίτι που μεγάλωσα ζούσαμε δύο μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας» σημειώνει ο κ. Βαν Σεμπίλ. «Εάν ανέβει η στάθμη της θάλασσας για εμάς απλά θα σημαίνει ότι θα χρειαστεί να κατασκευάσουμε μεγαλύτερα θαλάσσια αναχώματα, σε αντίθεση με πάρα πολλές χώρες που δεν έχουν αυτούς τους πόρους. Είναι πραγματικά άδικο!».

Ενα ακόμα ζήτημα που πλήττει ανισομερώς τις χώρες του πλανήτη είναι η κλιματική μετανάστευση. Eνώ η επιστημονική συζήτηση για την περιβαλλοντική μετανάστευση, δηλαδή για την άμεση σύνδεση του περιβάλλοντος με τη μετακίνηση πληθυσμών, έχει ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, «ούτε από τα Ηνωμένα Εθνη ούτε από την επιστημονική κοινότητα, δεν έχει υπάρξει ακόμα επίσημη αναγνώριση του στάτους του περιβαλλοντικού μετανάστη, αλλά ούτε και ορισμός του», υπογραμμίζει η κ. Βλασσοπούλου.

Μετακίνηση λόγω κλίματος

Το 2010, στη Συμφωνία του Κανκούν για το Κλίμα, γίνεται αναφορά στην ανάγκη να ληφθεί υπόψη -σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο- το ζήτημα της μετακίνησης πληθυσμού λόγω της κλιματικής αλλαγής.

«Είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίσαμε σε επίσημο έγγραφο ότι υπάρχει όντως μια σύνδεση μετανάστευσης και κλιματικής αλλαγής. Ομως έχουμε φτάσει μόνο ώς εκεί» τονίζει η ίδια. Υπάρχουν όμως και χώρες που θα σβηστούν από τον χάρτη, όπως το Τουβαλού, μια χώρα του Ειρηνικού ωκεανού, του οποίου το υψηλότερο σημείο είναι 5 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. «Στο Παρίσι ετέθησαν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικές χώρες. Για κάποιους ανθρώπους απειλούνται τα πάντα, κυριολεκτικά ολόκληρη η χώρα τους» τονίζει ο κ. Βαν Σεμπίλ, ο οποίος μέσα από το ερευνητικό του έργο «Adrift» μελετά τα ρεύματα στους ωκεανούς και πώς τελικά αυτοί μας συνδέουν όλους. «Ο ωκεανός δεν είναι μια μπανιέρα, δεν είναι στάσιμος, αλλά κινείται συνεχώς. Ο,τι κάνουμε στη μια μεριά του πλανήτη, μέσω των ωκεανών, επηρεάζει την άλλη».

Το «Παγκόσμιο Κομπιουτεράκι»

Εάν θέλει κανείς να διαπιστώσει τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην υπερθέρμανση του πλανήτη, μπορεί να το κάνει με το διαδικτυακό εργαλείο «The Global Calculator», το οποίο ανέπτυξε μαζί με τους συναδέλφους του ο Τζέρεμι Γουντς από το Πανεπιστήμιο Ιmperial College London και θα παρουσιαστεί στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της δεύτερης εβδομάδας του «COP21». To «Παγκόσμιο Κομπιουτεράκι» αποτελεί ένα μοντέλο της παγκόσμιας ενέργειας, της χρήσης γης και του διατροφικού συστήματος μέχρι το 2050 και δείχνει πώς οι αλλαγές στις ανθρώπινες δραστηριότητες θα επηρεάσουν το κλίμα μέχρι το 2100. «Eίναι η πρώτη φορά που φτιάχνεται ένα τέτοιο εργαλείο που συνδυάζει όλα τα διαφορετικά συστήματα που επηρεάζουν την κλιματική αλλαγή» αναφέρει ο κ. Γουντς.

Σκοπός του είναι να επιτρέψει στους αρμόδιους τη χάραξη πολιτικών και στους ηγέτες της βιομηχανίας να σχεδιάσουν το μέλλον, γνωρίζοντας τις επιπτώσεις που θα έχουν οι επιλογές τους στον πλανήτη μέχρι το τέλος του αιώνα. «Ενα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα είναι αυτό της διατροφής» λέει ο ίδιος, προτείνοντας στους ηγέτες να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις επιπτώσεις της χρήσης γης και της διατροφής, και στο πώς η κτηνοτροφική παραγωγή μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική και προσαρμοσμένη στην κλιματική αλλαγή. «Οταν για παράδειγμα θέτω στο Global Calculator τα παγκόσμια επίπεδα διατροφής όλου του πλανήτη στα σημερινά ευρωπαϊκά επίπεδα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκτοξεύονται». Οι ηγέτες που βρίσκονται στο Παρίσι δηλώνουν έτοιμοι να λάβουν αποφάσεις. Πόσα όμως «κεκτημένα» των χωρών τους είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν για μια στροφή στην πράσινη οικονομία;