Σε μια πρωτοφανή κατάσταση για την ελληνική τραπεζική αγορά έχει οδηγήσει η υποχώρηση του επιτοκίου αναφοράς -πάνω στο οποίο βασίζονται δανειακές συμβάσεις κυμαινόμενου επιτοκίου νοικοκυριών και επιχορηγήσεων- σε αρνητικό έδαφος. Συγκεκριμένα, το Euribor τριμήνου, επί του οποίου προστίθεται το εκάστοτε περιθώριο, όπως και η εισφορά του Ν.128/75, έχει υποχωρήσει εδώ και μερικές εβδομάδες υπό του μηδενός, ως αποτέλεσμα της επιθετικής χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και της ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζει μέσω αγορών ομολόγων.
Ετσι, το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων που έχουν ως επιτόκιο αναφοράς το Euribor τριμήνου, είτε αυτά είναι στεγαστικά είτε επιχειρηματικά είτε άλλα, έχει θεωρητικά περιοριστεί στο περιθώριο πλέον την εισφορά. Θεωρητικά διότι η απρόβλεπτη εξέλιξη αυτή δεν μπορούσε να αποτιμηθεί σε όλα τα συστήματα λογισμικού, τα προγράμματα δηλαδή των υπολογιστών των τραπεζών και πυροδότησε μια διαδικασία προσαρμογής τους η οποία σε ορισμένες τράπεζες έχει ολοκληρωθεί ήδη και σε άλλες ολοκληρώνεται άμεσα.
Ανάλογο πρόβλημα αντιμετωπίζουν βέβαια όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες ανάλογα και με τις συμβάσεις του κάθε δανείου. Η εξέλιξη αυτή στην αγορά αδικεί όμως ιδιαίτερα τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες εξαιτίας της ευρύτερης κατάστασης της οικονομίας παραμένουν κατά την τρέχουσα συγκυρία πρακτικά αποκλεισμένες από τη διατραπεζική αγορά. Και έτσι επωμίζονται ως δυσανάλογα υψηλό κόστος τη μείωση των εσόδων από επιτόκια που εισπράττουν. Η έκταση των μειώσεων στο κόστος εξυπηρέτησης των δανείων εξαρτάται από τις συβάσεις με τις οποίες έχουν συναφθεί οι σχετικές χρηματοδοτήσεις.
Η αρνητική ένδειξη του Euribor στα δάνεια που έχουν ληφθεί σε ευρώ ξεκίνησε την Τρίτη 22 Απριλίου οπότε και διαμορφώθηκε στο -0,001%. Αυξήθηκε έκτοτε περισσότερο και έφτασε στις αρχές Ιουνίου στο -0,013%. Στις 27 Ιουλίου του 2011 όμως το ίδιο επιτόκιο ήταν στο 1,612%. Σε ένα χρόνο είχε υποχωρήσει στα επίπεδα του 0,22% και από τα τέλη του 2014 και ενώ αναμενόταν η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ έπεσε κάτω από το 0,1%. Για να γίνει καλύτερα αντιληπτή η έκταση της αποκλιμάκωσης του επιτοκίου αυτού αξίζει να σημειωθεί πως ο μέσος όρος του Euribor τριμήνου κατά την τελευταία δεκαπενταετία είναι στο 2,13%. Σημειώνεται πως ακόμα μεγαλύτερη είναι η υποχώρηση του αντιστοίχου επιτοκίου αναφοράς για δάνεια σε ελβετικό φράγκο η οποία και άρχισε μάλιστα νωρίτερα. Αν και στα δάνεια των νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων η διαφορά που η εξέλιξη αυτή συνεπάγεται στο πραγματικό κόστος εξυπηρέτησης του δανεισμού τους είναι μικρή, σε μεγαλύτερα επιχειρηματικά δάνεια αποκτά σημαντικά μεγέθη.
To Euribor είναι το βασικό επιτόκιο του ευρώ στη διατραπεζική αγορά χρήματος. Δηλαδή είναι το επιτόκιο με το οποίο δανείζουν και δανείζονται μεταξύ τους τα πιστωτικά ιδρύματα. Η κάθε τράπεζα που λειτουργεί εντός Ζώνης του Ευρώ, είναι υποχρεωμένη να ανακοινώνει καθημερινά τα επιτόκια με τα οποία είναι διατεθειμένη να προσφέρει την πλεονάζουσα ρευστότητα που διαθέτει στις άλλες τράπεζες και για διαφορετικές χρονικές διάρκειες, οι οποίες ξεκινούν από τη μία ημέρα, φτάνοντας τον έναν χρόνο. Ταυτοχρόνως, ανακοινώνει για τις ίδιες χρονικές περιόδους, το επιτόκιο το οποίο είναι διατεθειμένη να καταβάλει στις άλλες τράπεζες προκειμένου να αντλήσει ρευστότητα εφόσον τη χρειαστεί. Ο μέσος όρος των επιτοκίων αυτών αποτελεί το επιτόκιο Euribor για κάθε μία χρονική διάρκεια.