Πριν από 25 χρόνια η Νι Μεϊτζουάν κέρδιζε 19 δολάρια τον μήνα ως εργάτρια στα κλωστήρια ενός τεράστιου εργοστασίου υφαντουργίας στην πόλη Χανγκζού της Κίνας. Σήμερα η ίδια βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του ομίλου Keer Group στη Νότια Καρολίνα, που άνοιξε φέτος τον Απρίλιο. Η Νι σήμερα εκπαιδεύει Αμερικανούς για να κάνουν τη δουλειά που έκανε εκείνη παλιότερα. Κάποτε η Κίνα ήταν η επιτομή της φθηνής μαζικής μεταποίησης και τώρα οι δικοί της κλωστοϋφαντουργοί αρχίζουν να δημιουργούν εταιρείες στις ΗΠΑ. Σήμερα πλέον μπερδεύονται τα όρια, τα οποία κάποτε ήταν ξεκάθαρα για τον κλάδο της μεταποίησης, μεταξύ των χαμηλού κόστους κρατών και των όσων είχαν υψηλό κόστος παραγωγής. Και αυτή τη σύγχυση ουδείς μπορούσε να προβλέψει πριν από δέκα χρόνια.
Στην Κίνα η παραγωγή της κλωστοϋφαντουργίας καθίσταται ολοένα και πιο ασύμφορη εξαιτίας των αυξήσεων στους μισθούς, της ακριβότερης ενέργειας και των υψηλότερων δαπανών διαχείρισης της προμηθευτικής αλυσίδας. Αρνητικό αντίκτυπο έχουν και οι νέες ποσοστώσεις που επέβαλε η κυβέρνηση στις εισαγωγές βαμβακιού. Ταυτόχρονα, το κόστος της μεταποίησης στις ΗΠΑ γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικό. Στην κομητεία του Λάνκαστερ στη Ν. Καρολίνα ο όμιλος Keer βρήκε ντόπιους που ήθελαν απελπισμένα να εργαστούν ακόμα και με χαμηλές αμοιβές, καθώς και απρόσκοπτη πρόσβαση σε φθηνή γη και ενέργεια αλλά και σε επιδοτούμενο βαμβάκι. Οι πολιτικοί όλων των βαθμίδων έσπευσαν να στηρίξουν τις κινεζικές επενδύσεις με έναν καταιγισμό κινήτρων και φοροαπαλλαγών, καθώς αυτές οι επενδύσεις επανέφεραν θέσεις εργασίας στη μεταποίηση, οι οποίες θεωρούνταν χαμένες για πάντα. Μία ακόμα αιτία, η οποία στρέφει τα βλέμματα των Κινέζων επιχειρηματιών στην Αμερική, είναι η προοπτική μιας σαρωτικής εμπορικής συμφωνίας των χωρών του Ειρηνικού Ωκεανού, εξαιρουμένης της Κίνας. Με αυτά κατά νου οι Κινέζοι σπεύδουν να μην αποκλειστούν από την κερδοφόρο αμερικανική αγορά.
Οι επενδύσεις της Κeer στη Νότια Καρολίνα ανέρχονται σε 218 εκατ. δολάρια και αφορούσαν την κατασκευή κλωστηρίων τα οποία επεξεργάζονται το ακατέργαστο βαμβάκι και μετά αυτό πωλείται σε κλωστοϋφαντουργίες της Νοτιοανατολικής Ασίας. «Επιλέξαμε τις ΗΠΑ γιατί υπάρχει γη, ευνοϊκό φυσικό περιβάλλον, κίνητρα, εργαζόμενοι», λέει ο πρόεδρος της Κeer, Ζου Σανκίνγκ. «Στην Κίνα ολόκληρος ο κλάδος των κλωστηρίων είναι πλέον ζημιογόνος. Αντιθέτως, στην Αμερική όλα είναι διαφορετικά». Αφ’ ης στιγμής Πεκίνο και Ουάσιγκτον αποκατέστησαν τις διμερείς εμπορικές τους σχέσεις στη δεκαετία του 1970, συνήθως οι ΗΠΑ είχαν τεράστιο εμπορικό έλλειμμα λόγω αθρόας κατανάλωσης εισαγόμενων κινεζικών αγαθών. Εντούτοις, σταδιακά το κόστος εργασίας και ενέργειας στην Κίνα άρχισε να ανέρχεται, εξαλείφοντας το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα στη μεταποίηση.
Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Boston Consulting Group, οι μισθοί στη μεταποίηση προσαρμόστηκαν με την παραγωγικότητα και σχεδόν τριπλασιάστηκαν στην Κίνα την τελευταία δεκαετία, σχεδόν στα 12,47 δολάρια την ώρα από τα 4,35 δολάρια το 2004. Στις ΗΠΑ οι μισθοί στον κλάδο αυξήθηκαν κάτω του 30% στα 22,32 δολάρια ωριαίως. Οι υψηλότεροι μισθοί αυτοί αντισταθμίζονται από τις χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου, το φθηνό βαμβάκι, τις επιδοτήσεις και τις φοροαπαλλαγές. «Ολοι πίστευαν πως πάντα η Κίνα θα ήταν φθηνότερη, αλλά τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρηγορότερα από τη φαντασία μας», παρατηρεί ο συνεργάτης της Boston, Χάρολντ Σέρκιν. Διάφοροι επιμέρους κλάδοι της μεταποίησης μετακινούνται από την Κίνα στο Μπανγκλαντές, στην Ινδία και στο Βιετνάμ. Τα τελευταία χρόνια στις επιλογές τους μπήκαν και οι ΗΠΑ, με τις κινεζικές επιχειρήσεις να επενδύουν 46 δισ. δολάρια σε νέα σχέδια και εξαγορές εκεί.
Χαμηλό κόστος εργασίας
Eάν δει κανείς το εσωτερικό των εγκαταστάσεων του εργοστασίου Keer Group στη Νότια Καρολίνα, μπορεί να αντιληφθεί γιατί τα βαμβακονήματα μπορούν να παραχθούν σε τόσο χαμηλό κόστος στις ΗΠΑ και γιατί η εντάσεως κεφαλαίου μεταποίηση μπορεί και πάλι να ακμάσει στη χώρα. Η εργασία είναι ιδιαιτέρως αυτοματοποιημένη με 32 γραμμές παραγωγής, που παράγουν σχεδόν 85 τόνους βαμβακονημάτων ημερησίως. Ακόμα κι όταν ο όμιλος Keer ανοίξει δεύτερο εργοστάσιο την επόμενη χρονιά, θα προσλάβει 500 εργάτες μόνον, δηλαδή μόλις ένα ελάχιστο μέρος των χιλιάδων εργαζομένων που απασχολούνταν στα κλωστήρια του αμερικανικού Νότου τον 19ο και 20ό αιώνα. Αυτός είναι και ένας λόγος του χαμηλού κόστους εργασίας. Στη συνέχεια τα νήματα μεταφέρονται στο λιμάνι του Τσάρλεστον με αποδέκτες κλωστοϋφαντουργίες και εταιρείες ένδυσης στην Ασία. Η διοίκηση της Keer προσβλέπει σε εξαγωγή νημάτων και στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική, εκμεταλλευόμενη ευνοϊκούς όρους εμπορικών συμφωνιών με τις ΗΠΑ.