We beleven vandaag de enige vrijdag de dertiende van dit jaar. Alsof dat nog niet erg genoeg is, is de dag begonnen met een volle maan. Binnenblijven, zwarte katten mijden en niet onder een ladder lopen, is de boodschap. Onze voorvaderen deden het al, en wij doen het nog steeds. Maar waar komt dat bijgeloof vandaan? En is het gegrond? National Geographic ging het na.

De angst voor vrijdag de dertiende is diepgeworteld in onze westerse cultuur en vindt zijn oorsprong in de bijbel. Alles begint met Judas, de dertiende gast op het laatste avondmaal waarvan gezegd wordt dat hij Jezus verraden heeft. Neem daarbij de kruisiging van Jezus op een vrijdag, en een nieuw bijgeloof is geboren.

Samen met het christendom verspreidde de angst voor vrijdag de dertiende zich in de euro-Amerikaanse wereld.

Obsessie voor angst
Er is dus geen wetenschappelijke grond. Maar waarom houden we dan vast aan dit bijgeloof?

Volgens Stuart Vyse, auteur van 'Believing in Magic: The Psychology of Superstition', wordt angst vaak doorgegeven van ouders op kinderen. "Wie gelooft dat op vrijdag de dertiende enkel slechte dingen gebeuren, lijdt mogelijk aan triskaidekafobie, angst voor het getal 13", zegt hij. "Dat geloof wordt vaak doorgegeven, en de obsessie voor angst in onze moderne cultuur - denk aan de 'Friday the 13th'-films - houdt de angst levend."

Hoewel bijgeloof willekeurig is - zoals angst voor zwarte katten - hebben we de neiging ze in ere te houden als ze eenmaal in onze cultuur ingebakken zijn. "Als je het negeert, voelt het alsof je het lot uitdaagt", zegt Thomas Gilovich, professor Psychologie aan Cornell University.

Veiliger dan andere vrijdagen
Maar wie het vandaag toch waagt in zijn auto te stappen, kan rustig ademhalen. Onderzoek heeft aangetoond dat u vandaag mogelijk zelfs een beetje veiliger bent. Volgens een studie uit 2008 door het Nederlandse Centrum voor Verzekeringsstatistiek gebeuren er op vrijdag de dertiende minder verkeersongevallen dan op eender welke andere vrijdag. Bovendien worden er minder branden en diefstallen aangegeven.

Desondanks weigeren velen te vliegen, een huis te kopen, aandelen te kopen. Acties die de economie geen deugd doen, volgens geschiedkundige Donald Dossey van het Stress Management Center and Phobia Institute in Asheville. Hij schat het economische verlies op een vrijdag de dertiende in de Verenigde Staten op 800 tot 900 miljoen dollar.

Structuur
Anderen denken dat er ook voordelen zijn verbonden aan het bijgeloof. Volgens Rebecca Borah, professor Engels aan de universiteit van Cincinatti, brengt het een gevoel van orde, iets wat in het moderne leven vaak ontbreekt. "Bijgeloof is een poging om het lot te begrijpen en te controleren in een onzekere wereld", zegt ze. "Wanneer je regels hebt, lijkt alles een pak makkelijker. Dat is geruststellend. Vrijdag de dertiende biedt structuur in een wereld waar willekeurige en oncontroleerbare zorgen heersen."

(Jill Casters)