opinie
Hoogleraar klinische psychologie Jan Derksen betoogt dat de huisarts spreekuur zou moeten houden samen met een psycholoog (Trouw, 4 juli). Ik ga geheel met Derksen mee dat gedrag zeker niet alleen door hersenen wordt verklaard. En dat veel patiënten daardoor te laat of geen adequate psychische hulp krijgen. Maar of je dat dan oplost door artsen en psychologen letterlijk naast elkaar in de spreekkamer te laten werken, is voor mij de grote vraag. Het is - anders dan Derksen stelt - ook een nogal dure oplossing.

Het systeem is nu zo dat mensen met klachten eerst naar de huisarts gaan en dat die ze zonodig verwijst naar een psycholoog. Artsen kunnen dat niet goed bepalen omdat ze onvoldoende kennis hebben van de psychologie of van wat een psycholoog doet. Te vaak is de redenering: 'Ik zie en vind niets lichamelijks, dus zal het wel psychisch zijn.' Die insteek doet geen recht aan wat er werkelijk aan de hand is. Lichaam en geest kun je niet scheiden, het is een heel complex proces. Dat het primaat voor verwijzen bij de arts ligt, is zo gegroeid en financieel door verzekeraars geborgd. Daar mag wel eens discussie over komen.

'Je wilt geen psychische klacht missen', zegt Derksen in het interview. Maar je wilt ook geen lichamelijke klacht missen, zou een arts hier tegenin brengen. Maar wat wil je diagnosticeren en waarom? Het gaat erom of een klacht of aandoening relevant is (bijvoorbeeld het functioneren belemmert) én of er dan ook iets aan te doen is. De kritische discussie over het opsporen van ziektes zonder dat deze klachten geven en zonder dat er een adequate behandeling voor is, geldt evenzeer voor psychische aandoeningen.

Artsen en psychologen werken nu vanuit verschillende kaders. Ze begrijpen elkaar daardoor vaak niet. Omdat ik zelf arts én psycholoog ben, kijk en denk ik vanuit de beide paradigma's en ervaar de kloof tussen deze beroepsgroepen. Daar komt ook bij dat artsen een hogere status hebben, wat een gelijkwaardige samenwerking belemmert.

Mijn dringende aanbeveling is dat artsen en psychologen veel meer zouden moeten weten van elkaars vakgebied en van de mogelijkheden tot behandeling en begeleiding. Ze kunnen bij elkaar stage gaan lopen. Veel overleg over gemeenschappelijke cliënten/ patiënten helpt daarbij enorm. Kennen ze elkaar beter, dan kunnen ze ook beter gaan samenwerken en verwijzen. Wie dan de poortwachter is in de zorg, maakt minder uit.

Laten we de cliënten/patiënten zelf niet over het hoofd zien. Als het taboe op psychische klachten minder groot wordt, zijn mensen wellicht eerder bereid om met hun klachten direct naar een psycholoog te gaan. De financiering van deze zorg moet dan ook geborgd zijn. Het kan uiteindelijk nog wel eens goedkoper gaan uitpakken.

Het starten van een pilot naar samenwerken van artsen en psychologen in de praktijk spreekt me erg aan. Zoek ook naar artsen die tevens psycholoog zijn, omdat zij vanuit beide disciplines kunnen denken. En zorg er vooral voor dat deze beroepsbeoefenaren elkaar beter gaan leren kennen en begrijpen, zonder dat statushiërarchie daarbij meespeelt.