Wetenschap

Er is waarschijnlijk weer een nieuw fraudegeval in de sociale psychologie opgedoken. Lawrence Sanna van universiteit van Michigan zou eind mei dit jaar ontslag hebben genomen nadat gedragseconoom Uri Simonsohn van de universiteit van Pennsylvania hem vragen had gesteld over zijn onderzoek. Dat meldt Nature News online.

Simonsohn is ook de wetenschapper die de affaire-Smeesters aan het rollen bracht: marketingexpert en psycholoog Dirk Smeesters, van de Erasmus Universiteit Rotterdam, werd twee weken geleden ontmaskerd als fraudeur, eveneens na vragen van Simonsohn.

Het is overigens nog niet zeker dat Sanna gefraudeerd heeft. Wel zou hij aan de redactie van Journal of Experimental Social Psychology hebben gevraagd om drie artikelen terug te trekken, meldt Nature News. En redacteuren van onze krant slaagden er na een tip vorige week al niet meer in om Sanna’s persoonlijke pagina bij de universiteit van Michigan te bereiken; die is kennelijk tijdig offline gehaald.

Onderzoek ging over effecten lichamelijke ervaringen op gedrag

Het gewraakte onderzoek van Lawrence Sanna ging over de effecten van lichamelijke ervaringen op gedrag. Hij zou bijvoorbeeld hebben aangetoond dat mensen meer aan goede doelen geven als ze net omhoog zijn gegaan met een roltrap en dat ze meer geneigd zijn anderen te helpen als ze hoger zitten – ze zijn dan ‘moreel hoogstaander’.

Dat is niet zo mal als het nu misschien lijkt: er is meer onderzoek waaruit blijkt dat lichamelijke ervaringen kunnen beïnvloeden hoe mensen zich gedragen en voelen. Wie het koud heeft, voelt zich eerder eenzaam en wie net schoonmaakmiddel geroken heeft, helpt een ander eerder. Zulk onderzoek past in een populaire lijn die embodied cognition heet; volgens die theorie zijn psychische ervaringen gestoeld op lichamelijke. Maar het onderzoek van Sanna was dus kennelijk niet in orde.

Methode om waarschijnlijkheid gegevens artikelen te controleren

Simonsohn heeft een onderzoeksmethode bedacht om te controleren hoe waarschijnlijk gegevens in wetenschappelijke artikelen zijn. De grote effecten in een van Sanna’s artikelen vielen hem op en hij begon er met de psycholoog over te corresponderen – en over drie andere artikelen.

Simonsohn kreeg de ruwe data, meldt Nature News, waar hij onregelmatigheden in aantrof. Op een gegeven moment stopte Sanna met antwoorden. Simonsohn correspondeerde ook met Sanna’s promovendi, tevens co-auteurs, die vertelden dat ze niet betrokken waren geweest bij de dataverzameling en niet bij de analyses.

Volgens Nature News willen Sanna en de universiteit van Michigan geen commentaar geven en wil Simonsohn zijn exacte onderzoeksmethode volgende week ter publicatie aanbieden aan Psychological Science. Psychologen vrezen dat er dan wellicht nóg een fraudegeval wordt ontmaskerd, want Simonsohns manuscript is getiteld “Finding Fake Data: Four True Stories, Some Stats and a Call for Journals to Post All Data.” En Simonsohn onderzocht al artikelen van Stapel, Smeesters en Sanna.

Lees meer over:
Dirk SmeestersfraudeLawrence SannaNature News onlineUri Simonsohn