Bu yazda inan psikolojisine dair, iin ehlince bilinen ancak yeni balayanlar iin retici deeri olduunu dndm, baz temel meseleleri yazmaya altm. Okumay ve kavray kolaylatrmas adna paragraflarn stlerine her bir paragrafla ilgili sembolik sorular yerletirdim. Sorular, sonradan yerletirildii iin, bahsi geen paragraflardaki tm bilgilere karlk gelmemektedir.

nan psikolojisi ve din psikolojisi ayrm nedir?

nan psikolojisine dair baz temel bilgilerden evvel inan psikolojisini neden din psikolojisi olarak isimlendirmediime aklk getirmek isterim. 'nan' kelimesi 'din' kelimesine gre daha geni kitlelere hitap eden ve nispeten daha az kalp yarg barndran bir arm burcuna sahip grnyor. te taraftan, 'din psikolojisi' kavram Trkiye'de daha ok lahiyat fakltelerinin sahiplendii bir kavram olup, zihinlerde nispeten slam diniyle ilikilendirilmektedir. Oysaki inan kavramnn ierisine dier din mensuplarnn alglarn, herhangi bir dine mensup olmayan bireylerin dinsel metafizik ierik barndrmayan inan hllerini veyahut herhangi bir dine inanmayan bireylerin inan alglarn daha kolay dhil edebiliriz.

nan nedir?

nanlar, ihtiyalarla balayan ve -dinsel olan veya olmayan- metafizik alandaki kavramlarla balam ierisinde an be an ina edilen ve hatta bilinli eylemlerden oluan yaplardr. Bilin faktr, inanc, inan kavramndan ayrt eder. Zira bilin; kontrol, farkndalk ve uyanklk bileenlerinden oluan bir sretir.

Neden inanrz?

Bireyler gvenlik, snma, kontrol, sosyal uyum ve varolusal ihtiyalar nedeniyle kendini aan birvarlainanma eilimi tarlar. nanma eilimi pek l fizik ve metafizik alan var eden birvarln,bireylerin zlerine ikin yerletirdii bir sistemi olabilir. Bu sistem dairesel bir model olarak betimlenebilir. Dairenin stnde akn varlk, tam altnda ise insan tahayyl edersek, akn varlktan insana, insandan akn varla bir etkileim sz konusudur. Bahsi geen bu kozmik baktan meseleyi gereinden fazla mistifike etmeden istifade edilebilir. Zira bir adm sonras ilahiyat alannn snrlar ierisine giriyor gibi grnmektedir.

Nasl inanrz?

Bireyler doutan gelen eilimlerle, gereklii ve insan bilincini aan birvarlainanma formundadrlar. Bu form bir ereve gibidir. erevenin ierii ou zaman sosyal ve kltrel ekillendiricilerle ina edilir. na sreci kimi zaman dorusal, kimi zaman dngsel bir zamansallkla iler. Zamansallk algs, 4. boyutun yani zamann meknla olan ilikisinden dolay nem arz etmektedir. Zira insan bilinci zaman-mekn ekseninde var olmaktadr.

Bilin metafizik alan kavrar m?

nsan bilinci, metafizik alann varln ve baz niteliklerini kavrayabilecek bir formda olsa da temelde bu alann tm niteliklerini kavrayamayacann farkndadr. Zira bu alana ilikin duyusal verilerin azl bu durumu tetikliyor gibi grnmektedir. Metafizik alana ilikinbtn boyutlarn,bilisel olarak, kavranamayacan fark etmek bir adan st bilisel bir faaliyettir. Burada bili ve st bili kavramlarna yzeysel olarak deinmekte fayda gryorum. Bili,eylerhakknda bilgi ve farknda olma hliyken; st bili, bili hllerinin farknda olunmasdr. Bilincin bu katmanl ve dinamik ileyii olaylar ve durumlar aras geileri mmkn klar.

Riteller neden var?

nanlarn tekrarlayan hareketleri olarak isimlendirilen riteller, inanlar anlaml ve deerli klma aralardr. Dier taraftan ritellerin varolusal problemlere -lm, yalnzlk, anlam, zgrlk, kimlik, izolasyon- kar da saaltc bir misyon yklendiini sylemek mmkndr. Ritellere yklenen bireysel, sosyal ve varolusal anlamlar, onlarn kalcln ve etki gcnn younluunu artryor gibi grnmektedir.