De decaan had het nog nooit meegemaakt: een Chinese in de collegebanken bij de studie psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Maar voor Jing Yuan was het helemaal niet bijzonder. Al vroeg wist ze dat ze psychologie wilde studeren. Mensen helpen, coachen. Het werd dus klinische psychologie. Nu opent ze een eigen praktijk in Den Haag. Met voor Chinese hulpzoekenden in Nederland een bijzonder voordeel: ze kunnen hun vragen en problemen bespreken in het Mandarijn. Geledraak.nl sprak met haar.

Jing Yuan (34) is afkomstig uit Chengdu in Sichuan. Zij was destijds een van de vele jongeren die door hun ouders werden gesponsord om in het buitenland te gaan studeren. Maar dan wel een vak dat de ouders verstandig vonden. In Jing’s geval werd het Human Ecology. Dat studeerde ze drie jaar, in België. Maar na het behalen van het postgraduate diploma daar, koos ze haar eigen weg. Psychologie moest het worden, het vak waarvan ze als kind al had gedroomd. Ze was gefascineerd door de Chinese karakters voor psychologie: Xin Li Xue （心理学）losjes vertaald de studie van de geest. Jing: ‘Veel Chinezen denken daar bij aan ‘gedachten lezen’. Als kind dacht ik ook zo.‘

Jing Yuan

Verder had ze niet heel veel informatie, het vak in China bestond eigenlijk niet, zeker niet in haar omgeving. Er was wel psychiatrie, maar dat valt onder geneeskunde. En omdat psychologie geassocieerd werd met gedachten lezen, werd die studie gewantrouwd.
Maar ook in Nederland vonden mensen het niet zo vanzelfsprekend dat zij als Chinese psychologie wilde studeren. Diverse mensen raadden het haar af. ‘Voor een studie psychologie moet je in het Westen geboren zijn’. Niet heel vreemd overigens want psychologie is een Eurocentrische studie.
Of ze vroegen: ‘wat moet je met die studie doen?’. Ook dat waren geen ontmoedigingen voor Jing Yuan. Wat ze wilde is mensen helpen hun obstakels te overwinnen. 'Heel betekenisvol werk'.

Na de studie kreeg ze de kans een tijdlang in een GGZ instelling te werken in Noord-Holland, gericht op immigranten. Jing Yuan: ‘Toen deze instelling ging sluiten moest ik opnieuw nadenken over de toekomst. Voor mezelf beginnen lag wel voor de hand en mensen om me heen moedigden dit ook aan. Zoveel Chinees sprekende psychologische hulpverleners zijn er in Nederlanden immers niet. Overigens, als ze er zijn zou ik ze graag willen leren kennen! Aan de andere kant: het aantal Chinezen dat hierheen komt, groeit. Studenten bijvoorbeeld maar ook expats. Ik weet uit eigen ervaring hoe het is om opeens alleen te staan, zonder familie. Je laat alles achter. Je spreekt de taal niet en de sociale codes zijn heel anders’.

Assertiviteit
Nederlanders worden soms de Chinezen van Europa genoemd vanwege de overeenkomst in ondernemingslust en handelsgeest, maar in sociaal opzicht zijn er grote verschillen. Neem bijvoorbeeld de directheid waar Nederlanders berucht om zijn. Jing Yuan benoemt het iets zakelijker, wellicht diplomatieker, als een: ‘assertiviteitskwestie’.
“Het woord assertiviteit bestaat in het Chinees niet. Het hele idee van voor jezelf opkomen past niet in de groepscultuur die China van oudsher kent. In een groep moet je voor elkaar opkomen, en de harmonie bewaren. En dat terwijl in het westen juist assertiviteit en individualiteit worden benadrukt. Chinezen die hier zijn hebben daar allemaal meer of minder last van. De directheid laat Chinezen soms schrikken, bijvoorbeeld de manier waarop ze op het werk aangesproken worden op hun gedrag’. Ze noemt een klein voorval dat haar zelf, toen ze net in Nederland was, erg verwarde: ‘Na een gezellig etentje bij iemand thuis zei de gastheer op gegeven moment: ‘het is al laat, we willen graag naar bed’. In China is zoiets ongehoord. Al val je om van de slaap, zoiets zeg je nooit tegen een gast’. Jing: ‘Dit is maar een klein voorbeeld, maar aanpassingsproblemen kunnen voor sommige immigranten zo groot worden dat ze bijvoorbeeld in een depressie raken.

Praktijkruimte van Jing Yuan in Den Haag

Drempel
Jing Yuan weet dat Chinezen niet gewend zijn met problemen naar een psycholoog te stappen. ‘Er zijn wat drempels, die allemaal voortkomen uit onbekendheid met het fenomeen psychologische hulpverlening. Net als in Nederland vroeger denkt men in China nu vaak nog dat je helemaal gek moet zijn voordat je naar een psycholoog stapt. Een psychisch probleem is vaak ook niet zichtbaar, het is niet zoiets duidelijks, zoals een lichamelijke wond dat wel is’

‘Zwaar weegt verder het aspect van de vertrouwelijkheid. Velen zijn bang dat hun problemen straks in de hele Chinese gemeenschap bekend zijn. Zij weten niet dat alles wat er besproken wordt in de spreekkamer vertrouwelijk is’.

‘En dan is er de verhouding therapeut-cliënt. Chinezen zien een therapeut in eerste instantie als een leraar van wie ze een kant en klare oplossing verwachten. Maar juist in de psychologische hulpverleningsrelatie is het zo dat de therapeut de hulp van de cliënt nodig heeft. Het is een zoektocht, een zoektocht om het ware zelf van de cliënt te ontdekken. De therapeut zoekt dus sàmenwerking. Het durven en leren zeggen wat zij denken en voelen, een eigen mening hebben, dat is een extra proces dat velen eerst moeten leren doorlopen. Ook dat weet ik uit eigen ervaring’, lacht Jing Yuan. Ze hoopt door ook therapie-gesprekken aan te bieden via Skype, de drempel met cliënten verder te kunnen verlagen.

Jing: ‘Welke methoden ik zal toepassen hangt een beetje van de situatie af. In principe cognitieve gedragstherapie. Het is een westerse methode die ook heel effectief werkt voor andere culturen. Misschien moet ik hier en daar wat aanpassen aan de doelgroep, maar het is een goede basis’.

Jing Yuan is ook van plan om assertiviteitstrainingen aan te bieden, waarin de deelnemers zich bewust kunnen worden van die culturele verschillen en bijvoorbeeld ook om te leren zich opener te uiten.

Jongere generatie in China meer open voor persoonlijke ontwikkeling
Jing Yuan ziet tot haar genoegen dat in China langzamerhand wel meer belangstelling komt voor psychologie. ‘Van oudsher is de cultuur: je moet sterk zijn, en niet verdrietig. Gevoelens staan je alleen maar in de weg. In die visie is naar een psycholoog gaan een zwaktebod. Maar jonge mensen staan nu meer open voor praten over gevoelens. Zij merken dat gevoelens juist wel belangrijk zijn voor hun persoonlijke ontwikkeling en uiteindelijk voor het goed kunnen functioneren op het werk. Bovendien: gevoelens liggen aan de basis van besluiten die je neemt. Mensen die goede beslissingen nemen zijn vaak heel evenwichtige mensen.
Je ziet nu ook in China enorme hoeveelheden zelfhulpboeken verschijnen, een prachtige ontwikkeling’.

Wesbite van de praktijk: yuanjingpsycholoog.nl (drietalig)

Psychologische hulpverlening in China: