• Η αναδρομική ή μη ισχύς των διατάξεων περί φορολόγησης της αδικαιολόγητης προσαύξησης περιουσίας έχει πρόσφατα διχάσει τα δικαστήρια. Μια σειρά αποφάσεων υποστηρίζει ότι απαγορεύεται η αναδρομική εφαρμογή της διάταξης (τέθηκε σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2010) και μια άλλη διατείνεται πως δεν πρόκειται για αναδρομική επιβολή φόρου, αλλά για «θεμιτή μέθοδο εξακριβώσεως της πραγματικής φοροδοτικής ικανότητας του φορολογουμένου».

• Οι εφετειακές αποφάσεις που υποστηρίζουν την αναδρομική εφαρμογή της υπογραμμίζουν πως η διάταξη αυτή θεσπίζει κατά τρόπο γενικό ένα τεκμήριο εξακρίβωσης των εισοδημάτων που διέφυγαν τη φορολόγηση. Αν τελικά δεχτούμε ως σωστή αυτήν την εκδοχή, σημαίνει πως ο φορολογούμενος θα πρέπει για κάθε απόκτημα (ακόμα και πριν τη θέση σε ισχύ της εν λόγω διάταξης) να εξηγεί την πηγή και την αιτία προέλευσής του. Τι νόημα έχει τότε το γεγονός ότι ο φορολογούμενος καλούνταν να δικαιολογεί το «πόθεν έσχες» για συγκεκριμένες και περιοριστικά αναφερόμενες κατηγορίες κτήσεων; Και πώς συμβιβάζονται με την άποψη αυτή οι σαφείς νομοθετικές απαλλαγές από το «πόθεν έσχες» που ίσχυαν κατά καιρούς (όπως π.χ. η απαλλαγή για τα χρηματικά ποσά που διέθετε ο φορολογούμενος σε σύσταση εταιρείας ή αύξηση του κεφαλαίου της, ή για την αγορά εταιρικών μεριδίων ή χρεογράφων, ή η ρητή απαλλαγή για την αγορά ακινήτων κατά την περίοδο από 17.12.2010 μέχρι 31.12.2013);

• Δεν αντίκειται στη φορολογική νομοθεσία η ανάληψη χρηματικών ποσών και η αποδεδειγμένη επανακατάθεσή τους και ούτε προβλέπεται χρονικός περιορισμός για τη διαδικασία κίνησης χρηματικών κεφαλαίων, σύμφωνα με πρόσφατες οδηγίες που εκδόθηκαν από τη ΓΓΔΕ. Εάν όμως τεκμηριωθεί από τον έλεγχο ότι οι συγκεκριμένες αναλήψεις που έγιναν από τον φορολογούμενο δαπανήθηκαν για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων ή για λοιπές δαπάνες, τότε δεν πρόκειται για επανακατάθεση αλλά για πρωτογενή κατάθεση, στην οποία, αν δεν δικαιολογείται, επιβάλλεται φόρος 33% και το ποσό χαρακτηρίζεται προσαύξηση περιουσίας.

• Η προσαύξηση της περιουσίας που προκύπτει από τον έλεγχο τραπεζικών λογαριασμών πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς, καθόσον αναλήψεις / καταθέσεις μπορεί να αφορούν σε συναλλαγές-κινήσεις που δεν συνιστούν κατ’ ανάγκη φορολογητέο εισόδημα. Επιπλέον, μεταφορές χρηματικών ποσών μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών εξετάζονται και διερευνάται ο λόγος που πραγματοποιήθηκαν οι συναλλαγές μεταφοράς των ποσών αυτών, αφού προσκομίσει ο φορολογούμενος τα σχετικά έγγραφα.

• Η αλλαγή φρουράς στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων συνοδεύτηκε και από απαλλαγή μέρους της ευθύνης των υπαλλήλων και προϊσταμένων της Γραμματείας, οι οποίοι θα έρχονται πλέον αντιμέτωποι με αστικές και ποινικές ευθύνες μόνο όταν στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους ενεργούν με δόλο. Επιπλέον, ασυλία δόθηκε στα όργανα της Ειδικής Γραμματείας του ΣΔΟΕ (συμπεριλαμβανομένου του ειδικού γραμματέα ΣΔΟΕ) για τυχόν παρέλευση του χρόνου παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου προς έλεγχο (δηλαδή για τυχόν παρέλευση της προθεσμίας εντός της οποίας το Δημόσιο έχει δικαίωμα να επιβάλλει φόρο ενισχύοντας τα δημόσια ταμεία με έσοδα).

• Φορολογική αμνηστία στους φορολογικούς κατοίκους του εξετάζει να δώσει το Λουξεμβούργο, η οποία θα ισχύσει από 1 Ιανουαρίου 2016 μέχρι το τέλος του 2017. Αναλυτικότερα, ο φόρος που θα πληρώσουν για τα περιουσιακά στοιχεία που θα δηλωθούν μέσα στο 2016 με τροποποιητική δήλωση θα είναι προσαυξημένος κατά 10%, χωρίς άλλες προσαυξήσεις ή πρόστιμα, ενώ αν η δήλωση υποβληθεί το 2017, ο φόρος θα υπόκειται σε προσαύξηση κατά 20%.

• Η διάταξη (άρθρο 30 παρ. 5 του ν. 3296/2004) σύμφωνα με την οποία η Υπηρεσία Ειδικού Ελέγχου (πρώην ΣΔΟΕ) μπορεί να προβαίνει προληπτικά σε δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών και άλλων περιουσιακών στοιχείων, ως μέτρα συντηρητικής κατάσχεσης για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου, έχει κριθεί επανειλημμένα από το ΣτΕ πως αντίκειται στο Σύνταγμα και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτό γιατί πρόκειται για διάταξη με την οποία επιβάλλονται τα όποια μέτρα συντηρητικής κατάσχεσης προληπτικά. Πρόκειται, εν ολίγοις, για διάταξη που επιτρέπει στην Υπηρεσία να προβεί σε συντηρητική κατάσχεση μόνο λόγω της πιθανότητας να έχει τελέσει ο φορολογούμενος κάποια παράβαση (ΣτΕ 1260/2015, ΣτΕ 3316/2014).

• Αντίθετα, η διάταξη του άρθρου 14 του ν. 2523/1997, σύμφωνα με την οποία η φορολογική αρχή μπορεί να προβεί σε μέτρα συντηρητικής κατάσχεσης έπειτα από έλεγχο και βάσει ειδικής έκθεσης ελέγχου έχει κριθεί από το ΣτΕ ότι είναι συνταγματική (ΣτΕ 2297/2015).

• Στον «νόμο της ελεύθερης αγοράς» μπαίνουν με το νέο έτος οι πλειστηριασμοί που επισπεύδονται από ιδιώτες ή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δεδομένου ότι από τη νέα χρονιά η τιμή πρώτης προσφοράς παύει να συνδέεται με τις αντικειμενικές αξίες και συνδέεται με τις αγοραίες, σύμφωνα με τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Δεν ισχύει το ίδιο για τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) και ως εκ τούτου, όταν ο πλειστηριασμός επισπεύδεται από το Δημόσιο για φορολογική οφειλή, η τιμή πρώτης προσφοράς δεν μπορεί, σε γενικές γραμμές, να υπολείπεται της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

Πηγή: Grant Thornton