Με πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις για έβδομη συνεχόμενη χρονιά θα βρεθούν αντιμέτωποι μισθωτοί, συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες και επιχειρήσεις. Οι επιπλέον φόροι που καλούνται να πληρώσουν το 2016 ξεπερνούν τα 2,2 δισ. ευρώ, τη στιγμή που η φοροδοτική τους ικανότητα έχει ήδη εξαντληθεί. Μάλιστα, την τελευταία εξαετία τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς τις εφορίες ή, διαφορετικά, οι φόροι που δεν κατάφεραν να πληρώσουν οι φορολογούμενοι προσεγγίζουν τα 53 δισ. ευρώ. Οι νέες επιβαρύνσεις θα αποτυπωθούν στα εκκαθαριστικά σημειώματα των φορολογικών δηλώσεων του 2016, οι οποίες θα υποβληθούν νωρίτερα από κάθε άλλη φορά και συγκεκριμένα από τον Φεβρουάριο του νέου έτους. Στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων έχουν ξεκινήσει τις αλλαγές στο έντυπο της φορολογικής δήλωσης, όπου αναμένεται να τροποποιηθούν ορισμένοι κωδικοί όπως αυτός των αποδείξεων και των ανείσπρακτων ενοικίων. Ειδικότερα, οι επιπλέον φόροι που θα πληρωθούν το 2016 θα προέλθουν:

1. Εισφορά αλληλεγγύης. Τα φυσικά πρόσωπα που το 2015 απέκτησαν εισοδήματα πάνω από 30.000 ευρώ με την εκκαθάριση της φορολογικής τους δήλωσης θα κληθούν να πληρώσουν επιπλέον φόρους εξαιτίας της αναδρομικής αύξησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης από την 1η Ιανουαρίου 2015. Συγκεκριμένα, με τα νέα εκκαθαριστικά θα πληρώσουν την αυξημένη εισφορά αλληλεγγύης για τα εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις που απέκτησαν από την 1η Ιανουαρίου 2015 μέχρι και τον Ιούλιο του 2015 που ενεργοποιήθηκε η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Οι συντελεστές ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για ετήσια εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ έχουν διαμορφωθεί πλέον: 

• Στο 2% από 1,4% για εισοδήματα από 30.001 έως 50.000 ευρώ.

• Σε 6% από 2,8% για εισοδήματα από 50.0001 έως 100.000 ευρώ.

• Σε 6% από 2,8% για εισοδήματα από 100.001 έως 500.000 ευρώ.

• Στο 8% από 2,8% για εισοδήματα άνω των 500.000 ευρώ.

2. Μισθωτοί και συνταξιούχοι. Το 2016 θα βρεθούν αντιμέτωποι με αλλαγές στη φορολογία των εισοδημάτων τους καθώς σχεδιάζονται αλλαγές στους συντελεστές και στη φορολογική κλίμακα που ενδεχομένως να οδηγήσουν στην αύξηση της μηνιαίας παρακράτησης. Το αφορολόγητο όριο των 9.500 ευρώ θα «χτίζεται» αποκλειστικά με δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί με πλαστικό χρήμα.

3. Εισοδήματα από ενοίκια. Περισσότερους φόρους ύψους 142,2 εκατ. ευρώ φέρνει το 2016 για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που εισπράττουν ενοίκια. Για τα εισοδήματα αυτά, σύμφωνα με το μνημόνιο, θα αυξηθούν οι συντελεστές φορολόγησης από το 11% στο 15% (για εισοδήματα έως 12.000 ευρώ) και από το 33% στο 35% (για εισοδήματα από ενοίκια άνω των 12.000 ευρώ). Ωστόσο, στις σκέψεις του οικονομικού επιτελείου είναι η τροποποίηση της υφιστάμενης κλίμακας με σκοπό αυτή να γίνει περισσότερο προοδευτική με περισσότερα κλιμάκια. Στόχος είναι να μεταφερθεί το φορολογικό βάρος στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Η αύξηση των φόρων στα ενοίκια θα είναι αναδρομική, καθώς αφορά τα εισοδήματα του 2015

4. Ελεύθεροι επαγγελματίες. Τα τελευταία χρόνια οι 700.000 ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν υποστεί τις περισσότερες φορολογικές αλλαγές. Το 2016 οι αλλαγές θα είναι ιδιαίτερα σκληρές δεδομένου ότι, με την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης που θα υποβάλουν, θα κληθούν να πληρώσουν αυξημένη προκαταβολή φόρου. Συγκεκριμένα, η προκαταβολή φόρου εισοδήματος έχει αυξηθεί για τα εισοδήματα του 2015 από 55% σε 75% ενώ για τα εισοδήματα του 2016 εκτοξεύεται στο 100%. Στους φορολογουμένους που θα επιβαρυνθούν περιλαμβάνονται και τα «μπλοκάκια».

5. Επιχειρήσεις. Τα κέρδη των επιχειρήσεων του 2015 θα φορολογηθούν το επόμενο έτος με νέο υψηλότερο συντελεστή, ο οποίος διαμορφώθηκε σε 29% από σε 26%. Οι ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες θα πληρώσουν και αυξημένη προκαταβολή φόρου εισοδήματος αφού ο συντελεστής από 55% ανέβηκε στο 75%. 

6. Αγρότες. Η προκαταβολή φόρου εισοδήματος που θα πληρώσουν το 2016 με την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων αυξάνεται από το 55% στο 75%. Επίσης αυξάνεται ο φορολογικός συντελεστής από το 13% στο 20%.

Κατάργηση απαλλαγών και νέα κλίμακα το 2016

Φορολόγηση και νομιμοποίηση των αδήλωτων εισοδημάτων, κατάργηση φοροαπαλλαγών, αλλαγές στα τεκμήρια διαβίωσης και την κλίμακα φορολογίας εισοδήματος, νέος φόρος ακινήτων και ενδεχομένως ενεργοποίηση του περιουσιολογίου περιλαμβάνονται στην ατζέντα της κυβέρνησης για το 2016.

Το σχέδιο νόμου για την εθελοντική αποκάλυψη αδήλωτων εισοδημάτων είναι ήδη έτοιμο και, εφόσον οι δανειστές δώσουν το τελικό ok, θα κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση στις αρχές Ιανουαρίου μαζί με τις διατάξεις για το περιουσιολόγιο.

Αντίθετα, δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η επεξεργασία της νέας κλίμακας φορολογίας για τα εισοδήματα του 2016, καθώς και οι συζητήσεις για την αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ από έναν νέο φόρο που θα προσιδιάζει με
τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Σύμφωνα με πληροφορίες στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι:

1. Η φορολόγηση των αδήλωτων εισοδημάτων.  Ο φόρος για τη νομιμοποίηση των κεφαλαίων θα υπολογίζεται με βάση τη φορολογική κλίμακα του εισοδήματος των φυσικών προσώπων του έτους κατά το οποίο αποκτήθηκαν τα κεφάλαια. Η επιλογή του έτους θα είναι δικαίωμα του φορολογουμένου. Οσοι επαναπατρίσουν τα κεφάλαιά τους από το εξωτερικό στην Ελλάδα θα έχουν σημαντική έκπτωση από τον φόρο, ενώ όσοι απλώς τα δηλώσουν και τα διατηρήσουν στο εξωτερικό θα έχουν μικρότερη έκπτωση. Το ίδιο ισχύει και για όσους αποκαλύψουν τα εισοδήματα που διατηρούν στην Ελλάδα και βρίσκονται εντός ή εκτός τραπεζικού συστήματος.

Στη ρύθμιση για τη νομιμοποίηση των αδήλωτων εισοδημάτων θα περιληφθούν και υποθέσεις για τις οποίες έχει ήδη ξεκινήσει ο έλεγχος, αλλά δεν έχει τελεσιδικήσει στα δικαστήρια.

2. Η κατάργηση των φοροαπαλλαγών. Οι 716 φοροαπαλλαγές που κοστίζουν στον προϋπολογισμό περίπου 3 δισ. ευρώ ετησίως θα επανεξεταστούν από μηδενική βάση. Θα διατηρηθούν μόνον εκείνες που απευθύνονται σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

3. Η νέα φορολογική κλίμακα. Τον Φεβρουάριο του 2016 θα ξεκινήσει ο διάλογος για τη φορολογική μεταρρύθμιση που θα εφαρμοστεί από τα εισοδήματα που θα αποκτήσουν οι φορολογούμενοι από την 1η Ιανουαρίου του 2016.

Η νέα κλίμακα για τα εισοδήματα του 2016 θα γίνει προοδευτικότερη με περισσότερα κλιμάκια, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Τρύφωνα Αλεξιάδη. Το αφορολόγητο όριο (των 9.550 ευρώ) θα διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα και θα συνδυαστεί με τη χρήση του «πλαστικού χρήματος».

Από το 2016 η εισφορά αλληλεγγύης θα ενσωματωθεί στη φορολογική κλίμακα. Το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει να μεταφέρει το βάρος στα υψηλότερα εισοδήματα, χωρίς ωστόσο να έχει καθορισθεί το ύψος ή διαφορετικά οι εισοδηματικές τάξεις που θα επιβαρυνθούν περισσότερο.

4. Το «πλαστικό χρήμα». Από το νέο έτος καθίσταται υποχρεωτική η χρήση των καρτών στις καθημερινές συναλλαγές, αφού οι φορολογούμενοι, για να διατηρήσουν το αφορολόγητο όριο αλλά και τις εκπτώσεις φόρου που θα διατηρηθούν για τα εισοδήματα του 2016, θα πρέπει να πραγματοποιούν όλες τις δαπάνες που δηλώνουν στη φορολογική τους δήλωση με «πλαστικό χρήμα».

Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο που επεξεργάζεται ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης προβλέπει τη θέσπιση κλίμακας με διαφορετικά ποσοστά δαπανών ανά εισοδηματική κατηγορία, που θα πρέπει να γίνονται με χρήση κάρτας.

Εναλλακτικά, εξετάζεται όλοι οι φορολογούμενοι να συγκεντρώνουν μέσω καρτών το 20% του εισοδήματός τους, προκειμένου να διατηρηθεί το αφορολόγητο όριο των 9.550 ευρώ. Από το 2016 οι αγορές καταναλωτικών ή μη αγαθών, οι πληρωμές για φροντιστήρια, ιδιωτικά σχολεία, ενοίκια, ιατρικά έξοδα, νοσήλια, βοηθητικό προσωπικό, ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, μπαρ και οποιαδήποτε αγορά κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να γίνονται με «πλαστικό χρήμα».

Με πλασματικές αντικειμενικές και ο νέος φόρος ακινήτων

Αναπροσαρμογή αντικειμενικών και κατάργηση του ΕΝΦΙΑ είναι οι δύο βασικότερες αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση το 2016 για τα ακίνητα. Σε κάθε περίπτωση οι φόροι που πρέπει να επιβληθούν στους ιδιοκτήτες ακινήτων ανέρχονται στο ποσό των 3,2 δισ. ευρώ ενώ το εισπραχθέν ποσό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι μικρότερο των 2,65 δισ. ευρώ. Αυτό που εξετάζει η κυβέρνηση είναι να μεταφέρει το βάρος στους έχοντες μεγάλη ακίνητη περιουσία, κάτι που βέβαια δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα το επιτύχει, δεδομένου ότι ο μεγάλος όγκος των ιδιοκτητών βρίσκεται στις μεσαίας και χαμηλής αξίας περιουσίες.

Για τα δύο αυτά ζητήματα, δηλαδή τις αντικειμενικές αξίες και τον νέο φόρο που θα διαδεχθεί τον ΕΝΦΙΑ, η κυβέρνηση εξετάζει τα εξής:

1. Αντικειμενικές αξίες. Τα πορίσματα των επιτροπών καταλήγουν στη μείωση των αντικειμενικών αξιών κατά 20% σε ολόκληρη την επικράτεια. Αν και οι αρχικές σκέψεις ήταν η μείωση να φθάσει στο 40% των αντικειμενικών αξιών, ωστόσο προκειμένου να μη διαταραχθούν τα δημοσιονομικά μεγέθη του προϋπολογισμού, αποφασίσθηκε οι μειώσεις να είναι μικρότερες, καθώς δεκάδες φόροι και τέλη υπολογίζονται με βάση τις αντικειμενικές αξίες. Ταυτόχρονα, οι νέες τιμές που ενδεχομένως να τεθούν σε ισχύ αναδρομικά από τις 21 Μαΐου 2015 θα αναγκάσουν το ελληνικό Δημόσιο να επιστρέψει χρήματα σε όσους αγόρασαν ακίνητα ή απέκτησαν μέσω δωρεάς ή γονικής παροχής, ενώ οι όποιες αλλαγές θα μεταβάλουν και τα όρια στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Οι νέες τιμές θα ισχύσουν από τις 21 Μαΐου 2015 μέχρι και το τέλος του 2016, όπου το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων θα αντικατασταθεί το 2017 από ένα νέο που θα ακολουθεί την πορεία των εμπορικών τιμών και θα επιτρέπει την αυτόματη αναπροσαρμογή των τιμών με βάση τις οποίες θα φορολογούνται τα ακίνητα. Δηλαδή, κάθε φορά που θα αλλάζουν οι εμπορικές τιμές των ακινήτων, θα αναπροσαρμόζονται αυτομάτως και οι τιμές με βάση τις οποίες θα υπολογίζονται οι φόροι στα ακίνητα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η επιτροπή έχει χωρίσει την Αθήνα σε 8 ζώνες ανάλογα με τις αντικειμενικές αξίες που ισχύουν σήμερα. Συγκεκριμένα: • 600 - 1.000 ευρώ/τ.μ. • 1.050 - 1.500 ευρώ/τ.μ. • 1.550 - 2.000 ευρώ/τ.μ. • 2.050 - 2.500 ευρώ/τ.μ. • 2.550 - 3.000 ευρώ/τ.μ. • 3.050 - 3.500 ευρώ/τ.μ. • 3.550 - 4.000 ευρώ/τ.μ. • 4.050 ευρώ/τ.μ. και άνω.

Στις δύο πρώτες ζώνες ή, διαφορετικά, στις «φθηνές» περιοχές, η μείωση θα είναι της τάξης του 5%-10%. Στις «μεσαίες» περιοχές και συγκεκριμένα σε αυτές που το τετραγωνικό μέτρο κυμαίνεται από 1.550 έως 3.000, η μείωση θα είναι 15%-20%. Στις «ακριβές» περιοχές η μείωση θα είναι της τάξης του 10%. Πάντως οι νέες τιμές που προτείνονται από την επιτροπή σε καμία περίπτωση δεν αποτυπώνουν την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην αγορά ακινήτων. Αντίθετα, οι στρεβλώσεις διατηρούνται κυρίως στις ακριβές περιοχές, δεδομένου ότι οι αντικειμενικές αξίες υπολείπονται σε αρκετές περιπτώσεις έως και 50% των εμπορικών. Ο αντίλογος που διατυπώνεται από μέλη της επιτροπής είναι ότι δεν είναι δυνατόν να απεικονίσει κάποιος την πραγματική κατάσταση της αγοράς δεδομένου ότι οι πράξεις- αγοραπωλησίες στις ακριβές περιοχές είναι ελάχιστες.

2. Νέος φόρος ακινήτων. Στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι η κατάργηση του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων και η δημιουργία ενός νέου φόρου που θα έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τον Φόρο Ακίνητης Περιουσίας. Μάλιστα, η κυβέρνηση επιθυμεί να θεσπίσει αφορολόγητο όριο ύψους 50.000 ευρώ, κάτι όμως που ενδέχεται να μην καταστεί εφικτό δεδομένου ότι οι περισσότερες περιουσίες κυμαίνονται μεταξύ 50.000 - 100.000 ευρώ. Μια τέτοια κίνηση θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα ως προς την είσπραξη των 2,65 δισ. ευρώ που έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές της χώρας. Ταυτόχρονα θα οδηγούσε στην υπέρμετρη φορολόγηση των λίγων ιδιοκτητών που κατέχουν πολύ μεγάλη ακίνητη περιουσία.