Οσο ένα πακέτο τσιγάρα! Τόσο έχει φτάσει να «κοστίζει» ένα ιδιαίτερο μάθημα κατ’ οίκον, καθώς το «χρηματιστήριο» των φροντιστηριακών μαθημάτων τα τελευταία έτη έχει υποστεί καθίζηση, λόγω της οικονομικής κρίσης και της υπερπροσφοράς από χιλιάδες νέους πτυχιούχους που ψάχνουν για... χαρτζιλίκι.
«Τα χρόνια της οικονομικής ευμάρειας, στις δεκαετίες του ’90 και του 2000 ένας «ιδιαιτεράς» με καλό όνομα στις πλούσιες περιοχές, μπορούσε να ζητήσει έως και 150 ευρώ την ώρα» λέει στην «Κ» καθηγητής ιδιωτικού σχολείου. Την ίδια στιγμή, το τοπίο είναι άναρχο, καθώς μεγάλο κομμάτι της αγοράς είναι «μαύρο», δηλαδή χωρίς να κόβονται φορολογικές αποδείξεις. Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σχετικά με τις αποδείξεις από τα φροντιστήρια, ο σχεδιασμός του υπ. Οικονομικών είναι να μετρούν υπέρ της έκπτωσης φόρου μόνο αν οι συναλλαγές έχουν γίνει με τραπεζική κάρτα. Ηδη, πάντως, όπως ανέφερε στην «Κ» ο καθηγητής - ιδιοκτήτης φροντιστηρίου, Γεώργιος Xατζητέγας, στα οργανωμένα φροντιστήρια πάνω από το 60% των πληρωμών από γονείς γίνονται με πιστωτική κάρτα ή μέσω e-banking.
Ειδικότερα, στην τελική ευθεία έχουν μπει οι μαθητές και οι καθηγητές των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων μαθημάτων, καθώς η κορυφαία στιγμή της άτυπης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπως ονομάζεται η ιδιωτική φροντιστηριακή αγορά, είναι οι παντός είδους εξετάσεις που διοργανώνονται τέλη Μαΐου και μέσα στον Ιούνιο, με «κορωνίδα» τις πανελλαδικές για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
Με βάση τα στοιχεία του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, σήμερα λειτουργούν 2.348 φροντιστήρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με 130.683 μαθητές και 16.826 εκπαιδευτικούς και 28 φροντιστήρια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με 1.268 φοιτητές και 171 εκπαιδευτικούς. Για την εκμάθηση ξένων γλωσσών λειτουργούν 6.619 κέντρα ξένων γλωσσών, στα οποία φοιτούν 472.423 μαθητές και διδάσκουν 20.019 εκπαιδευτικοί.
Βέβαια, η αγορά των φροντιστηρίων κινείται με δύο ταχύτητες, καθώς οι τιμές για τα φροντιστήρια προετοιμασίας των υποψηφίων που θα συμμετάσχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις είναι διαφορετικές -και πολύ υψηλότερες- σε σύγκριση με εκείνες για την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας ή της απλής βοήθειας του μαθητή σε κάποιο μάθημα που υστερεί.
Κατηγορίες... μαθητών
Συγκεκριμένα, η φροντιστηριακή αγορά διακρίνεται σε εκείνη που απευθύνεται στους μαθητές έως και 15 ετών, δηλαδή έως και τη Γ΄ Γυμνασίου. Σε αυτό τον χώρο στρατιές ανέργων πτυχιούχων διαγκωνίζονται για έναν... μαθητή, τον οποίο θα βοηθούν σε σχολικά μαθήματα που «χωλαίνει» είτε θα τον διδάσκουν ξένες γλώσσες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του εκπαιδευτικού-ερευνητή Στράτου Στρατηγάκη, από τις λεγόμενες καθηγητικές σχολές (Φυσικής, Μαθηματικών, Φιλολογίας κ.λπ.) αποφοιτούν κάθε έτος περί τους 7.000 πτυχιούχους, οι οποίοι βλέπουν τα φροντιστήρια ως λύση ανάγκης. «Και στον χώρο αυτό έχουν μπει και οι δάσκαλοι, ενώ πολλοί απευθύνονται και σε συγγενείς τους» παρατηρεί καθηγητής, με μεγάλη εμπειρία στην αγορά των ιδιαίτερων μαθημάτων. Οι τιμές των ιδιαίτερων μαθημάτων ξεκινούν από τα 4 ευρώ, ενώ μεγάλες προσφορές γίνονται και από τα οργανωμένα φροντιστήρια με τις τιμές για ένα ετήσιο πρόγραμμα εκμάθησης ξένης γλώσσας να κυμαίνονται από 30 ώς 170 ευρώ τον μήνα, ανάλογα με τον αριθμό ωρών και μαθητών ανά τμήμα αλλά και το επίπεδο.
Το τοπίο αλλάζει, όταν ο μαθητής αρχίσει την προετοιμασία του για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Με το νέο σύστημα, στο οποίο ο υποψήφιος θα πρέπει να εξετασθεί σε 4 ή 5 μαθήματα αντί των 6 ώς και πέρυσι, το κόστος κυμαίνεται από 2.000 ευρώ έως και 3.000 ευρώ ετησίως για τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου.
Την ίδια στιγμή, πολλοί γονείς προτιμούν για τα παιδιά τους ιδιαίτερα μαθήματα, είτε ατομικά είτε σε ολιγάριθμες ομάδες. Πανελλαδική έρευνα της PALMOS ANALYSIS για λογαριασμό του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Φροντιστών Αττικής, έδειξε ότι το 22% των μαθητών Λυκείου (όπου και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της προετοιμασίας για τις πανελλαδικές) κάνει ιδιαίτερα μαθήματα. Πλέον ένας καθηγητής με καλή φήμη μπορεί να διεκδικήσει 20 με 25 ευρώ την ώρα για την προετοιμασία ενός μαθητή της Γ΄ Λυκείου.
Ποιος κόβει αποδείξεις; Στην ίδια έρευνα, το 46% των γονιών παραδέχθηκε ότι δεν παίρνει καμιά απόδειξη για τα ιδιαίτερα, ενώ το 35% των γονιών υποστήριξε ότι λαμβάνει αποδείξεις, ενισχύοντας τα επιχειρήματα όσων κάνουν λόγο για «τοπίο τρελής φοροδιαφυγής».
Η παραοικονομία στα φροντιστήρια
«Ενας καλός καθηγητής που δουλεύει σε φροντιστήριο μέσης εκπαίδευσης, σίγουρα κάνει και ιδιαίτερα μαθήματα σε μαθητές του, ιδίως όσο πλησιάζουν οι πανελλαδικές εξετάσεις. Και φυσικά χωρίς να κόβει αποδείξεις» σημειώνει στην «Κ» καθηγητής, με μακρά εμπειρία στον χώρο. Η παραοικονομία στη φροντιστηριακή αγορά έχει δύο πτυχές: η πρώτη αφορά την έκδοση αποδείξεων στους γονείς και η δεύτερη την εισφοροδιαφυγή μέσω της «υπασφάλισης» των καθηγητών που διδάσκουν στα φροντιστήρια. Ουσιαστικά, η πλειονότητα των ιδιοκτητών φροντιστηρίων κόβουν αποδείξεις μόνο για το μισό των διδάκτρων που πραγματικά καταβάλλονται. Μάλιστα, πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η κυβέρνηση επέλεξε (πριν αλλάξει τελικά απόφαση, μετά το σίριαλ του περασμένου φθινοπώρου) την επιβολή ΦΠΑ 23% στην ιδιωτική εκπαίδευση διότι διαπίστωσε ότι οι ιδιοκτήτες φροντιστηρίων δηλώνουν ετήσιο εισόδημα κατά μέσο όρο μόλις 8.000 ευρώ - στοιχείο που το θεώρησε... τεκμήριο φοροδιαφυγής. Από την άλλη, οι καθηγητές που εργάζονται στα φροντιστήρια ασφαλίζονται για το ήμισυ των διδακτικών τους ωρών ή για το μισό του ποσού για το οποίο έχουν συμφωνήσει ως ωριαία αντιμισθία ή σε πολλές περιπτώσεις και για τα δύο ταυτόχρονα. Και βέβαια, η χορήγηση δώρων και επιδομάτων δυσκολεύει όσο ο τζίρος πέφτει και η εργασιακή ανασφάλεια αυξάνεται...